ដោយ ថាច់ ប្រីជា គឿន
ក្រោម នៃអាណាចក្រនគរភ្នំ ដែលយួនបានប្តូរឈ្មោះទៅជាភាសាយួន
ថាខេត្តដិនតឿង (Định Tường) ក្រោយមកប្តូរទៅជាម៉ីថ (Mỹ Tho) និងក្រោយមកទៀតរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តយួនបានដាក់បញ្ចូលខេត្ត
កោះគង (Gò Công) និងខេត្តមេ-ស ឲ្យចូលគ្នាធ្វើជា ខេត្ត មួយ រួចបានប្តូរ
ទៅជាតៀងយ៉ាង (Tiền Giang) ។
បច្ចុប្បន្ន ខេត្ត មេ-ស គឺជាទីក្រុងចំណាត់ ថ្នាក់លេខ ២ របស់ខេត្តតៀងយ៉ាង
(Tiên Giang) នៃរដ្ឋាភិបាលបក្សកុំមុយនិស្តយួន ។
ផែនទីខេត្តមេ-សយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែររបស់ សម្តេចព្រះ សង្ឃរាជ ជួន ណាត
មេ-ស(មេ-ស) ន.បិសាចស្រី,យាយទេព, អ្នក តាស្រីៈមេ-ស ជ្រៃ,
ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ៖
ទីក្រុងមេ-ស បច្ចុប្បន្ន មានទីតាំងឋិតនៅច្រាំង ខាងជើងនៃដងទន្លេ
ផ្ទៃដី និង ចំនួនប្រជាជន៖
ទីក្រុងមេ-ស មានផ្ទៃដីធម្មជាតិចំនួន ៤៩,៩៨ Km2 ។ ទីក្រុង មេ-ស
ថ្ងៃទី ២៣ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៨ គណៈ កម្មា ធិការប្រជាជនទីក្រុងមេស
ក្រោយពីកិច្ចប្រជុំនេះ ទីក្រុងមេ-ស ត្រូវបាន រដ្ឋាភិបាលយួនសម្រេច
ប្រវត្តិ៖
សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង៖
ឆ្នាំ ១៨៧៦ ខេត្តមេ-ស ត្រូវបានស្តេចយួនប្តូរ ឈ្មោះទៅជាភាសាយួន
យោងតាមកិច្ចព្រមព្រៀងថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨៩៩ របស់សហព័ន្ធ
មុនដំបូងខេត្តមេ-សមានមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាល ភូមិសាស្ត្រ ៣ តំបន់ធំ
ចាប់ពីថ្ងៃទី ០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩១៣ ដល់ថ្ងៃទី ០២ ខែកុម្ភៈ ១៩២៤
ឆ្នាំ ១៩៥៦ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋវៀត ណាម (Việt Nam Cộng Hòa)
ខែសីហា ឆ្នាំ ១៩៦៨ ខ័ណ្ឌកោះគង (Gò Công) ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរណ
ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ខេត្តមេ-ស និង ខេត្តកោះ គង ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាល
ថ្ងៃទី ០៧ ខែតុលា ឆ្នាំ ២០០៥ ខេត្តមេ-ស ត្រូវបានក្លាយជាទីក្រុងចំណាត់
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដីខេត្តទឹកខ្មៅ បច្ចុប្បន្ន
និយមហៅថាជ្រោយទឹកខៅ្មព្រោះជាជ្រោយនៅចុងកាត់មាត់ញកសិ្ថត
នៅបែកខាងលិចនៃប្រទេសគឺដែនដីកម្ពុជាក្រោម ។
ទីប្រជុំជនដ៏សំខាន់នៃតំបន់នេះគឺ ទីក្រុងទឹក ខៅ្ម ដែលជាដែនដីកោះហ៊ុំ
ព័ទ្ធដោយដងសឹ្ទង ដូចក្រឡាច័ក្រ ។
ទីក្រុងទឹកខៅ្ម ត្រូវបានតភា្ជប់ដោយផ្លូវជាតិ លេខ ១ A និងផ្លូវជាតិលេខ
៦៣ ដែលមានរយៈចមា្ងយពីទីក្រុងពៃ្រនគរ ( Sài Gòn ) ប្រវែង ៣៨០ Km
និងពីទីក្រុងព្រែកឫស្សី ( Cần Thơ) ប្រវែង ១៨០ Km គេមិនត្រឹមតែ
អាចធើ្វដំណើរ ទៅកាន់ទីក្រុងទឹកខៅ្មតាមផ្លូវគោកតែគេ អាចទៅបានតាម
ផ្លូវទឹកដោយស្រួលទៀតផង ។
ផែនទីខេត្តទឹកខ្មៅ
អំពីពាក្យថា ទឹកខ្មៅ និង ពាក្យថា កាម៉ាវ ក្នុងភាសាយួន៖
ពាក្យថា «ទឹកខ្មៅ» កើតឡើងដំណាលគ្នានឹង ពេលដែលជនជាតិដើម
ខ្មែរក្រោមបានចូលទៅកាប់ខ្លាឆ្ការព្រៃដើម្បីតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់នេះមុន
គេបង្អស់ ។
ហេតុដែលនាំជនជាតិដើមខ្មែរក្រោម ហៅខេត្តនេះថា «ទឹកខ្មៅ»នោះ គឺ
ដោយពេលដែលជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមបានមកតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់
នេះមុនដំបូង គឺជាតំបន់ព្រៃក្រាស់ និងមានស្លឹកឈើជ្រុះគរនៅនឹងទឹក
បណ្តាលឲ្យទឹកក្នុងតំបន់នេះទៅ ជាខ្មៅមានសត្វឈ្លើងច្រើន ។ ក្រោយ
ពីកាប់ឆ្ការនិងបានតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់នេះ ពលរដ្ឋជនជាតិដើមខ្មែរក្រោម
បានហៅខេត្តនេះថា «ទឹកខ្មៅ» ជា រៀងរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ។
ចំណែកជនជាតិយួនវិញ ពេលបានចូលដល់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមនៅសត
វត្សរ៍ទី ១៧ តាមរយ:ព្រះបាទជ័យជេដ្ឋាទី ២ (១៦១៨-១៦២៨) ដែល
វង្វេងនឹងសម្រស់ស្រីយួននោះ បានឮជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមហៅតំបន់
ខេត្តនេះ ថា«ទឹកខ្មៅ» យ៉ាងនេះ ក៏នាំគ្នាហៅតាមសំនៀងខ្មែរក្រោមម្ចាស់
ស្រុកមិនច្បាស់ថា «កាម៉ាវ» (Ca Mau) ទៅវិញ រហូតដល់សព្វថ្ងៃ ។
បើយើងប្រៀបធៀបរវាងពាក្យខ្មែរថា«ទឹកខ្មៅ» និងពាក្យយួនថា «កាម៉ាវ»
ថាតើពាក្យមួយដែល មានអត្ថន័យនោះ គឺយើងសង្កេតឃើញដូច្នេះពាក្យ
ថា «ទឹកខ្មៅ» មកពីពាក្យ «ទឹក» បូកនឹង ពាក្យ «ខ្មៅ» ។
ពាក្យថា «ទឹក» បើយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ
គណ:មហានិកាយ ជោត ញ្ញាណោ (ជ.ណ) បោះពុម្ភឆ្នាំ ១៩៦៨ បាន
ពន្យល់ ថា [ទឹក ន.(បា ទក) ធាតុរាវ,តាមកំណើត ដើមឥត ព័ណ៌ ឥតក្លិន,
ជារបស់មានប្រយោជន៍ដ៏សំខាន់ សម្រាបើពួកមនុស្សសត្វ , មានត្រូវផឹក,
ងូត ជាដើម] ។
ពាក្យថា «ខ្មៅ» បើបើយោងតាមវចនានុក្រមខាង លើដដែលបានពន្យល់
ថា [ខ្មៅ គុ.ដែលមានព័ណ៌ងងឹតឬព័ណ៌យ៉ាងធ្យូង ។ ពាក្យផ្ទុយ ស ]
រួមស័ព្ទ(ពាក្យ)ទាំងពីរនេះចូលគ្នាបានទៅជា «ទឹកខ្មៅ» ដែលមានន័យថា
«ទឹកដែលមានព័ណ៌ខ្មៅ» គឺសំដៅទៅលើ«ស្លឹកឈើដែលធ្លាក់គរទៅនឹង
ទឹកយូរថ្ងៃបណ្តាលឲ្យទឹកខ្មៅ» មិនមែនទឹកខ្មៅសម្រាប់សរសេរឡើយ ។
ចំណែកពាក្យ កាម៉ាវ ក្នុងភាសាយួនដែលសរ សេរថា Cà Mau នេះគឺគ្មាន
ន័យទេអក្សរសាស្ត្ររបស់យួន ។ ពាក្យថា Cà Mau នេះ គឺជាអក្សរយួន
សរសេរតាមសំនៀងខ្មែរ ។
ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត៖
ខេត្តទឹកខៅ្ម មានទីតាំងព្រំប្រទល់ទិសខាង ជើងជាប់នឹងខេត្តក្រមួនស
( Kiên Giang )ខាងកើត ជាប់នឹងខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu ) និងសមុទ្រ
ខាងកើតខាងត្បូងជាប់នឹងសមុទ្រខាងកើតនិងព្រំប្រទល់ខាងលិចជាប់
ឈូងសមុទ្រថៃ ។
ខេត្តទឹកខៅ្មមានផី្ទដីសរុប ៥.២១១ គីឡូម៉ែត្រ ការ៉េ ក្នុងនោះ
· ដីព្រៃមាន ១០០.៦០០ ហិចតា
· ដីស្រែមាន ១៣០.៥១៣ ហិចតា
· ព្រៃឈើកសិកម្មមាន ៣៣.៥៩១ ហិចតា
· ដីចំការមាន ៨.៣៣៤ ហិចតា
· ផី្ទដីជលផលមាន ២០៤.៣៨១ ហិចតា
ឆេ្នរសមុទ្រខាងលិចមានប្រវែង ៤៥ គម ជាប់និងឈូងសមុទ្រថៃ ឯឆេ្នរ
ខាងកើតមានប្រវែង ១០៤ គម ជាប់និងសមុទ្រខាងកើត ។
រដា្ធបាលភូមិសាស្រ្ត៖
ខេត្តទឹកខៅ្មសព្វថៃ្ង ត្រូវបានរបបកុម្មុយនិស្ត យួន បែងចែកជាទីក្រុងចំ
នួន ១ និង ៨ ស្រុក មាន ៩៧ ចំនួនខ័ណ្ឌ សងា្កត់ ឃុំ ក្នុងនោះចែកជា
៨ សងា្កត់ ៨ ទីរួមស្រុក និង ៨១ ឃុំ ។
ប្រជាជន៖
ខេត្តទឹកខៅ្ម មានប្រជាជនសរុប ១.១៦៥. ៨៧៦ នាក់ ។
ប្រជាជនរស់នៅតំបន់ទីប្រជុំជនមាន ២២០. ៦៥០ នាក់ នៅតាមជនបទ
មាន ៩៤៥ .២ ២២៦ នាក់ ។
ប្រវតិ្តសងេ្ខប៖
សិលាចារឹកនៅបា្រសាទបាំ្រលែ្វង (Năm Căn) នៅខេត្តទឹកខៅ្ម ដែល
បានចារឡើង ដោយ ព្រះរាជកុមារគុណវរ័្មន ក្នុងសតវត្សន៍ទី ៦ នៃគ្រឹស្ត
សករាជបានរៀបរាប់អំពីប្រវតិ្តរបស់ទ្រង់ផា្ទល់ ។ ព្រះរាជកុមារ ឬ ផាន់
តាង ចេង បើសរសេរជាភាសាចិនជាព្រះរាជបុត្តរបស់ព្រះនាងកុលប្រ
ភាវតី និងកោណិ្ឌន្យជ័យវរ្ម័នដែលបានសោយទីវង្គត នៅឆាំ្ន ៥១៤ នៃ
គ្រឹស្តសក្ករាជ ។
ព្រះអង្គជាព្រះរាជបុត្តនៃព្រះមហាក្សត្រដែលជាព្រះច័ន្ទនៃរាជវង្ស
កោណិ្ឌន្យព្រះអង្គបានត្រួតត្រាកាន់កាប់តំបន់មួយ ដែលបីតារបស់ទ្រង់
បានកសាងនៅលើទីទឹកភក់ នៅស្រុកទឹកខៅ្ម ខេត្ត ព្រែកឫស្សីកម្ពុជា
ក្រោម ។
ស្រុកទឹកខៅ្ម សព្វថៃ្ងបានកា្លយជា ខេត្តមួយមានឈ្មោះទឹកខៅ្មយួន
ហៅកាម៉ាវ (Cà Mau) ។ ឈ្មោះថា ទឹកខៅ្ម ព្រោះជ្រោយទឹកខៅ្មប្រ
ជុំដោយដងសឹ្ទងនិងព្រែកជាច្រើនដែលទឹកនៃដង សឹ្ទងព្រែកទាំងនេះ
គឺទឹកនៅជ្រោយដែលសិ្ថតចន្លោះសឹ្ទងបាយហាប់និង ដាំកិន មាន
ពណ៍ខៅ្ម ។
មួយវិញទៀតពាក្យថា ជ្រោយទឹកខ្មៅមានដើមកំណើតក្នុងសម័យព្រះ
បាទសូរិយាវរ័្មនទី ២ ហើយតំបន់នេះ បើតាមសៀវភៅសរសេរដោយដៃ
របស់ព្រះតេជព្រះគុណ ថាច់ ប៉ាង បានពន្យល់ថា ព្រះមហាក្សត្រសូរិយា
វរ័្មនទី ២ បានចាត់តាំងឲ្យពញ្ញាតេជោទៅស្រុកបាសាក់ដើម្បីបំពេញ
បេសកកម្មត្រួតត្រាឆេ្នរសមុទ្រ ខាងត្បូង ។ ពញ្ញាតេជោបានប្រមូល
អ្នកស្រុកនៅ ជ្រោយទឹកខ្មៅនៅកនែ្លងដែលព្រះអង្គមា្ចស់ខែ្មរមួយអង្គ និងព្រះអង្គមា្ចស់ក្សត្រីលាវបានបងើ្កតនៅរាជ ធានីមួយរបស់ព្រះអង្គ ។
ព្រះអង្គបានប្រទានឈ្មោះ ថា ជ្រោយខែ្មរ ។ ពាក្យថា ជ្រោយខែ្មរ បាន
កា្លយទៅជាជ្រុងខែ្មរ ។ ជ្រុងខែ្មរ សព្វថៃ្ង ជាភូមិសា្ថនប្រមូលផ្ដុំនៃជន
ជាតិដើមខ្មែរក្រោម និងមានវត្តមួយឈ្មោះថា វត្ត ជ្រុងខែ្មរ ។
លោកតា តាំង ហើស ដែលគាត់ទើបតែអនិ ច្ចធម្មក្នុងជនា្មយុ ៩២
ឆ្នាំ កាលពីឆ្នាំ ២០០៥ និង លោកយាយ តាំង តូយ លិន បានអនិច្ច
ធម្មកាលពីឆ្នាំ ២០០៩ ក្នុងជនា្មយុ ៧៩ ព្រឹទា្ធចារ្យទាំងពីរនេះ មាន
ស្រុកកំណើតនៅស្រុកភូមិរាជគុយ (រាជត្រកូល) ឃុំវាលស្រីស្រ
ណោះស្រុកព្រះបាទ ជាន់ទុក ( Trần Văn Thời ) នៃខេត្តទឹកខ្មៅ
និងចាស់ទុំជាច្រើនទៀត បានឲ្យដឹងថា មុនសង្គ្រាមលោកទី ១
(សង្រា្គម លោក លើក ទី ២ ១៩៤៥ ) គឺមុនការកាប់សមា្លប់ខែ្មរ
ដោយរបបយួនយៀកមិញ ។ តំបន់ជ្រោយខែ្មរឬ ជ្រោយទឹកខៅ្ម)
គឺមានសុទ្ធតែជនជាតិដើមខែ្មរក្រោម រស់នៅ ។ ខែ្មរក្រោមទាំង
នេះភាគច្រើនបានចំណាក ស្រុកមានពីស្រុកព្រះត្រពាំង (Trà Vinh)
មករស់នៅ ។ ខែ្មរក្រោមទាំងនេះមានជីវភាពធូរធារណាស់ក្នុងមួយ
គ្រួសារៗមានដីសែ្ររាប់រយហិតតា មានផ្ទះ ក្បឿង ជញ្ជាំងកា្ដរ សសរ
ផ្ចិក សា្មច់ធំៗ សត្វក្របីរាប់សិបនឹម ។ ឯជនជាតិយួននិងចិនមានមក
រស់នៅលាយលាំតិចតួចជនយួនទាំងនេះមួយចំនួនមកស៊ីឈ្នួលខែ្មរ
ក្រោមនិងបានសុំទិញសុំចែកស្រែចំការសែ្ររបស់ខែ្មរក្រោមតាំងជា
លំនៅជាបណើ្ដរៗ។
ក្រោយការកាប់សមា្លប់ខែ្មរនៅឆាំ្ន ១៩៤៥ ជនជាតិបានយួនមករស់នៅ ច្រើនឡើងៗជាលំដាប់នៅខេត្តទឹកខ្មៅ ។ ពួកជនជាតិយួនមកតាំងទី
លំនៅក្រោយឆាំ្ន ១៩៤៥ សុទ្ធតែជាខែ្សស្រឡាយនឹងក្រុមយួនយៀក
មិញ (Việt Minh) ពួកគេចូលមកទន្រា្ទនកាន់កាប់ដី សែ្រចំការខែ្មរ
ក្រោមដោយស្រស់ៗ ។
ឯជនជាតិដើមខែ្មរក្រោម ដែលបានរួចខ្លួនពី ការកាប់សមា្លប់របស់យួន
យៀកមិញនោះ គឺភាគច្រើនបានរួចខ្លួនដោយការរត់គេចទៅប្រមូលផ្ដុំ
នៅគ្នាត្រង់ម្ដុំស្រុកយ៉ារ៉ាយ ស្រុកហូផុង នៃខេត្តពលលាវ និងហួសទៅ
នៅតំបន់ដែលមានខែ្មរក្រោមរស់ នៅច្រើន ឯខេត្តឃាំ្លងជាច្រើនទៀត
ផង ។
បនា្ទប់ពីការកាប់សមា្លម់បានផុតរលត់ទៅខែ្មរក្រោមបានវិលមករស់នៅ
ក្នុងភូមិសា្ថនរបស់ខ្លួនវិញ មានតិចតួចណាស់ ព្រោះពួកគាត់នៅតែដក់
ជាប់ការភ័យខា្លចរអាអំពើកាប់សមា្លប់ពីរបបយួនយៀក មិញ ។
ការកែប្រែឈ្មោះខេត្ត៖
ក្នុងរបបអាណានិគមយួនសម័យយ៉ាឡុង (Gia Long ) មិញម៉ាង (Minh
Mạng ) ១៨០៨ ទឹក ខៅ្មត្រូវបានរបបនេះចាត់ជាស្រុកមួយហៅថា
ស្រុក ឡុងសៀង (Long xuyen ) សិ្ថតក្នុង ខេត្តពាម ( Hà Tiên ) ។
ឆាំ្ន ១៨៨២ តំបន់ទឹកខៅ្ម និង តំបន់ពលលាវ ត្រូវបានចាត់ជាខេត្តមួយ
មានឈ្មោះថាខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu )។
ឆាំ្ន ១៩៥៦ - ១៩៧៥ របបសាធារណរដ្ឋវៀតណាមតំបន់ទឹកខៅ្មត្រូវ
បានចាត់ជាខេត្តមួយឈ្មោះថា អាងស្វៀង (An Xuyên ) រីឯប្រជំជន់
ទឹកខ្មៅ ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះថា កា្វង ឡុង ( Quan Long )។
ពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ ដល់ ឆ្នាំ ១៩៩៦ ក្នុង របបយួនកុម្មុយនិស្ដយួនខេត្ត
ខេត្តអាង ស្វៀង ( An Xuyên ) និងផ្នែកមួយទៀតរបស់ខេត្តពលលាវ
ត្រូវបានរួមបញ្ចូលជាខេត្តមួយដែលមានឈ្មោះជាភាសា យួនថា មិញ
ហាយ( Minh Hải ) ។
ឆាំ្ន ១៩៩៧ ខេត្តមិញហាយ (Minh Hải) ត្រូវ បានចែកជា ២ ខេត្តវិញ
ដដែលគឺ៖
· ខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu )
· ខេត្តទឹកខ្មៅ ( Cà Mau )
តាមសេចកី្ដសមេ្រចរបស់សមាជលើកទី IX នាសម័យប្រជុំទី ១០ កាល
ថៃ្ងទី ០៦ ខែវិច្ឆិកា ឆាំ្ន ១៩៩៦ ដែលក្នុងពេលនោះ ខេត្តទឹកខ្មៅមានស្រុក
ទាំងអស់ចំនួន ៦ ។
វត្តនៅខេត្តទឹកខៅ្មមាន ៧ គឺ៖
1. វត្តសិរីមង្គល (ដូវណាយ) Đầu Nai
2. វត្តជ្រុងខែ្មរ (ជ្រោយខែ្មរ) Rạch Giồng
3. វង្សស្រង់ក្របីឃ្លៀច Cao Văn
4. សិរីវង្សាបុបា្ផរាម Tâm Hiệp
5. មុនីវង្សាបុបា្ផរាម (ទឹកខៅ្ម ) Cà Mau
6. រាជគូយ (រាជត្រកូល ) Rạch Cụi
7. សតា្ថបូជនីយារាម ( ញ៉ាមៃថី្ម ) Công Đức Lâm
Tuesday, July 7, 2009
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដីទីក្រុងព្រែឬស្សី បច្ចុប្បន្ន
ព្រែកឬស្សីគឺជាទីក្រុងមួយនៅដែន ដីកម្ពុជាក្រោម បច្ចុប្បន្ន ត្រួវបានរដ្ឋា
ភិបាលសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម ប្តូរឈ្មោះទៅជាភាសាយួន
ថាទីក្រុកកឹងធើ (thành phố Cần Thơ) ។
ផែនទីទីក្រុងព្រែកឬស្សីទំនាបនៃដងទន្លេមេគង្គ មានទីតាំងលាតសន្ធឹងខាងស្តាំមាត់ទនេ្លបា
សាក់ (យួន:Sông Hậu) ចម្ងាយពីទីក្រុងព្រៃនគរប្រមាណ ១៦៩ គីឡូ
ម៉ែត្រឆ្ពោះទៅទិសនិរតី ។ ទីក្រុងព្រែកឬស្សី មានផ្ទៃដី ១.៣៨៩,៥៩
គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ។
ធាតុអាកាស៖
ទីក្រុងព្រែកឬស្សី គឺជាតំបន់ដែលមានធាតុ អាកាសក្តៅ៖
· រដូវភ្លៀង (ពីខែឧសភា ដល់ ខែ វិច្ឆិកា)
· រដូវប្រាំង(ពីខែធ្នូ ដល់ ខែ មេសា )
· កម្រិតសំណើមធ្យមភាគ ៨៣%
· កម្រិតភ្លៀងមធ្យមៈ ១.៦៣៥ mm, អង្សាមធ្យម ២៧o C ។
ប្រជាជនៈ
ទីក្រុងព្រែកឬស្សីមានប្រជាជនចំនួន១.១២១.១៤១ នាក់ ក្នុងនោះ ប្រុស
មាន ៥៥០.៣៣៤ ស្រី មាន ៥៧០.៨០៧ នាក់ ។
ប្រវត្តិសាស្រ្ត៖
ព្រែកឬស្សី មុនសម័យបារាំងចូលធ្វើអាណានិគមលើទឹកដីកម្ពុជាក្រោម
គឺជាដីមួយភាគនៃទឹក ដីខេត្តមាត់ជ្រូក (An Giang) ដែលជាខេត្តមួយក្នុង
ចំណោមខេត្តទាំង ៦ នៅកម្ពុជាក្រោម ។ ពេលបារាំងចូលធ្វើអាណានិគម
នៅកម្ពុជាក្រោមនាឆ្នាំ ១៨៦៧ ខេត្តមាត់ជ្រូក (An Giang) ត្រូវចែកចេញ
ជា ៦ ខេត្តតូចៗ គឺ៖
· ខេត្តមាត់ជ្រូក (Châu Đốc)
· ខេត្តបារាជ (Long Xuyên)
· ខេត្តផ្សាដែក (Sa Đéc)
· ខេត្តព្រែកឬស្សី (Cần Thơ)
· ខេត្តឃ្លាំង (Sóc Trăng)
·ខេត្កពលលាវ (Bạc Liêu)
ឆ្នាំ ១៩៥៧ ក្រោមរបបសាធារណរដ្ឋវៀត ណាម ទីក្រុងព្រែកឬស្សីត្រូវបាន
ប្តូរឈ្មោះទៅជាភា សាយួនថា ផុងយិន (Phong Dinh) ។
ក្រោយពីទីក្រុងព្រៃនគរត្រួវបានដួលរលំនាថ្ងៃ ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៧៥
ពួកយួនកុម្មុយនិស្ត បានចូលកាន់កាប់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមជំនួសយួនសេរី ។
ឆ្នាំ ១៩៧៦ រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាមបានបូករួម
ខេត្តទាំងបីគឺ ខេត្តព្រែកឬស្សី (Phong Dinh) ខេត្តជឿងទៀង (Chương
Thiện) និង ខេត្តឃ្លាំង (Ba Xuyên) នៃសាធារណរដ្ឋវៀតណាមទៅជា
ខេត្តបាសាក់ ដែលភាសាយួនហៅថា ហូវ យ៉ាង (Hậu Giang) ។
ចុងឆ្នាំ ១៩៩១ ខេត្តបាសាក់ (Hậu Giang) ត្រូវបានចែកចេញជា ២ ខេត្ត
គឺ ខេត្តព្រែកឬស្សី (Cần Thơ) និង ឃ្លាំង (Sóc Trăng) ។
ថ្ងៃទី ០១ ខែមករា ឆ្នាំ ២០០៤ ខេត្តព្រែក ឬស្សី បានចែកចេញជាពីរគឺ ទី
ក្រុងព្រែកឬស្សី ដែល មានផ្ទៃដីធម្មជាតិចំនួន ១៣៨.៩៥៩,៩៩ha និងប្រ
ជាជន ១.១១២. ១២១ នាក់ និង ខេត្តបាសាក់ (Hậu Giang) ។
រដ្ឋបាលភូមិសាស្ត្រ៖
ទីក្រុងព្រែកឬស្សី (Cần Thơ) ចែកចេញជា ៩ ទីចាត់ការរដ្ឋបាលគឺ ៥
សង្កាត់ និង ៤ ខ័ណ្ឌ ។ សារុបទីរួមស្រុក ឃុំ ខ័ណ្ឌ ទាំងអស់មាន ៦៨ ក្នុង
នោះមាន ៤ ទីរួមស្រុក ៣០ ខ័ណ្ឌ និង ៣៤ ឃុំ ៕
Tuesday, April 7, 2009
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដី ខេត្កពលលាវ បច្ចុប្បន្ន
ផែនទីខេត្តពលលាវ(រូបថតៈPN)
ដោយ.ថាច់ ប្រីជា គឿន
ពលលាវ ជាខេត្តមួយនៃដែនដីកម្ពុជា ក្រោមឋិតនៅតំបន់ដែនដីសណ្ត
ទន្លេមេគង្គ ។ ខេត្ត ពលលាវ សម្បូរដោយភោគផលកសិកម្មមានចំការ
ដំណាំស្រែស្រូវ ស្រែអំបិលជលផលទឹកសាប ទឹកប្រៃ និងរចនាសម្ព័ន្ធ
ធារាសាស្រ្តធម្មជាតិខ្វាត់ខ្វែង ។
ពលលាវ ស្ថិតនៅបែកខាងលិចនៃដែនដី កម្ពុជាក្រោម មជ្ឈមណ្ឌលនៃ
ខេត្តនេះគឺ ទីរួមខេត្ត ពលលាវ (យួនៈthị xã Bạc Liêu) ។ ពីទីរួមខេត្ត
ពល លាវទៅទីក្រុង ព្រៃនគរ(Sài Gòn ឬ Ho Chi Minh ) មានប្រវែងចំនួន
២៨០ គម តាមផ្លូវជាតិលេខ ១ A ។
ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត៖
ពលលាវ មានទីតាំងព្រំប្រទល់ខាងជើងជាប់ នឹងខេត្តព្រែកឬស្សី
(Cần Thơ) ទិសឦសានជាប់ នឹងខេត្តឃាំ្លង ( Sóc Trăng ) ពាយ័ព្យ
ជាប់នឹងខេត្ត ក្រមួនស ( Kiên Giang ) នីរតីជាប់នឹង ខេត្តទឹកខ្មៅ
( Cà Mau ) ខាងកើតនិងទិសអគ្នេយ៍ជាប់នឹងឈូង សមុទ្រចិនដែលមាន
ឆ្នេរប្រវែង ៥៦ គម ។
ផ្ទៃដី៖
ពលលាវ មានផ្ទៃដីសរុប ២៥២០,៦ គម២ ។
ជំរឿនឆ្នាំ ២០០៤ ប្រជាជនសរុបមានៈ ៧៨៦.២០០ នាក់ ។
រដ្ឋបាលភូមិសាស្រ្ត៖
សព្វថ្ងៃខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu ) ត្រូវបាន រដ្ឋអំណាចកុម្មុយនិស្តវៀត
ណាមបែកចែកជា៦ ស្រុក និងទីរួមខេត្ត ១ ។ ក្នុងរចនាសម្ព័ន្ធនេះមាន
៦៤ ឃុំ / សង្កាត់ / ទីរួមស្រុក និង មានវត្តខ្មែរចំនួន ២២ វត្ត ។
ស្រុកទាំង ៦ គឺ ៖
1.ស្រុកវាលភ្លង់ Phước Long
2. ស្រុកក្បាលក្រពើ Hồng Dân
3.ស្រុកព្រែកជ្រៅ Vĩnh Lợi
4. ស្រុកយ៉ារ៉ាយ Giá Rai
5. ស្រុកកោះមួយហ័ត្ថ Dông Hải
6.ស្រុកពុតធ្លេ Hòa Bình (បង្កើតថ្មី ខែ កក្កដា ២០០៥ )
វត្តប្រជុំមានជ័យសេរីវង្សា (វត្តចាស់) ខេត្តពលលាវ(រូបថតៈPN)ខេត្តពលលាវមានវត្តអារាមចំនួន ២២ គឺ ៖
១.វត្តយ៉ារ៉ាយចាស់
២.វត្តយ៉ារ៉ាយថ្មី
៣.វត្តហូផុងចាស់
៤.វត្តហូផុងថ្មី
៥.កាយខ្វាង
៦.ង៉ាង យឿ
៧.វត្តខ្មារង
៨.វត្តខ្វែងដង្ហិត
៩.វត្តក្បាលក្រពើ
១០.វត្តកោះធំ
១១.វត្តកោះដូង
១២.វត្តគម្ពីរសាគរសិរី (ដើមពោន)
១៣.វត្តតាខា
១៤. វត្តពលលាវថ្មី
១៥.វត្តគម្ពីរសាគរព្រែកជ្រៅ
១៦.វត្តឃោសិតារាម(ពលលាវចាស់)
១៧.វត្ត បុប្ផារាម (ខ្វែងបបែលកណា្តល)
ព្រះវិហារវត្តពុតធ្លេថ្មី ស្រុកពុតធ្លេ ខេត្តពលលាវ(រូបថតៈPN)២០.វត្តពុតធ្លេថ្មី
២១.វត្តពុតធ្លេចាស់
២២.វត្តអណ្តូងចេក
ខ្លោងទ្វារ វត្តពុតធ្លេថ្មី ស្រុកពុតធ្លេ ខេត្តពលលាវ(រូបថតៈPN)ប្រជាជនសរុប ៧៨៦. ២០០ នាក់ ៣០០,២/គម ២ ។ ការធ្វើជំរឿនក្នុងឆ្នាំ
១៨៨៨(១) (សម័យបារាំងត្រួតត្រា) ប្រជាជនខ្មែរនៅ ខេត្តពលលាវ
( Bac Lieu ) មានចំនួន ១០.៦៧៣ នាក់ ។
ប្រវត្តសង្ខេប៖
ខេត្តពលលាវ សព្វថ្ងៃយួនហៅថា បាកលីវ ( Bạc Liêu ) ។ ពាក្យថា
ពលលាវ បានកើតមាននៅ តំបន់នេះតាំងពី ២០០០(២) ឆ្នាំមុនគ្រឹស្ត
សករាជដែល មានរឿងព្រេងនិទានសរសេរដោយដៃរបស់ព្រះភិក្ខុ
ថាច់ ប៉ាង ដំណាលថា “ កាលពីព្រេងនាយមានរាជ បុត្រមួយអង្គជា
បុត្តនៃមហាក្សត្រនគរគោកធ្លកបាន រៀបអភិសេកជាមួយបុត្រី នៃ
ស្តេចនគរចម្ប៉ាសាក់ ( លាវ ) ។
ចំណេរក្រោយមក គូស្វាមីភរិយាទាំងនេះត្រូវ បានមហាក្សត្រិយានីទី ២
នៃនគរចម្ប៉ាសាក់និរទេស ចេញពីនគរដោយបណ្តែតតាមសំពៅ អម
ដោយ ពោងពាយចំនួន ២ ដែលមានបរិវារជាជនសាម័ញ ៥០០ នាក់
និងជាទាហាន ៥០០ នាក់ ។
ក្បួននិរទេស បានបណ្តែតមកដល់ជិតកោះ មួយនៅដែនដីសណ្តដែល
កាន់កាប់ដោយអ្នកនេ សាទស្រាប់តែមានខ្យល់ព្យុះបក់បោក យ៉ាងខាំ្លង
បណ្តាលឲ្យសំពៅ និងពោងពាយទាំងពីរត្រូវរសាត់ អណ្តែតបែកខ្ញែកពី
គ្នាហើយក៏ទៅទើនៅលើកោះ ចំនួន ៣ ដាច់ ដោយឡែកពីគ្នា ។
កោះអ្នកនេសាទដែលព្រះអង្គម្ចាស់នគរគោកធ្លកនិងព្រះក្សត្រីចម្ប៉ាសាក់
គឿងសំពៅ ជាប់នៅ ។ ចំណេរក្រោយមកកោះនោះ ក៏បានក្លាយជាទីតាំង
នៃស្រុកបាសាក់ ( ប្រហែលជាទីទួលនៃខ្ទមអ្នកតា បាសាក់ជាប់នឹងវត្ត
ហ្លួងបាសាក់ ( បាយឆៅ ) នៅ ស្រុកបាយឆៅ (Mỹ Xuyên) ខេត្តឃ្លាំង
សព្វថ្ងៃ ។
ចំណែកពោងពាយទីមួយផ្ទុកដោយទាហានជនជាតិលាវ ចំនួន ៥០០
នាក់ ក៏បានរសាត់ទៅ ទើនឹងកោះ មួយទៀតស្ថិតនៅពីខាងលិចកោះ
អ្នកនេសាទ ( បាសាក់ ) ហើយចំណេរក្រោយមកអ្នក ស្រុក ក៏ បាន
ហៅកោះនោះថា “ កោះពលលាវ “ និង បន្ទាប់មក កោះ ( តំបន់ )
នោះនៅសល់ ត្រឹមពាក្យថា ពលលាវ(៣) គឺជាទីតាំងទីរួម ខេត្តពលលាវ
សព្វថ្ងៃ ។
រីឯពោងពាយទី ២ ផ្ទុកដោយ មនុស្សចំនួន ៥០០ នាក់ មានទាំងជន
សម័ញនិង កវីបណ្ឌិតផងនោះបាន រសាត់ទៅទើឯកោះមួយផ្សេង ទៀតដែលស្ថិតនៅពីខាងត្បូងកោះអ្នកនេសាទ ( កោះបាសាក់ ) ។
ចំណេរក្រោយមកអ្នក ស្រុកហៅកោះនោះ ថា “ កោះគ្រូលាវ “ ។ កោះ
គ្រូលាវ សព្វថ្ងៃគឺភូមិ ព្រែកកុយ (គយ) នាំតំបន់ដងក្តោងនៃខេត្តឃ្លាំង
នេះឯង ។
ខេត្តពលលាវ ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទអង្គច័ន្ទទី ១ ក្នុងអំឡុង គ.ស. ១៥៥១
ត្រូវបានចាត់ ជាមណ្ឌល រដ្ឋបាលមួយ ដោយស្និទ្ធភូបាលនាម តាត ក្នុង
ចំណោមមណ្ឌលរដ្ឋបាលទាំង ៥ នៅ ស្រុកបាសាក់ ដោយឲ្យឈ្មោះថា
ខេត្ត “ពលលាវ(៤)“ ដែលមាន វិសាលភាព លាតសន្ធឹងពីទន្លេបាសាក់
ទៅដល់ ជ្រោយខ្មែរ ( ទឹកខ្មៅ ) ពួកអតីតអ្នកដំណើរព័រទុយហ្គេបាន
ដាក់ឈ្មោះថា “ជ្រោយ Cambodia “ ។
ក្នុងរបបអាណានិគមបារាំង ( ១៨៦២ - ១៩៤៨ ) ការធ្វើជំរឿននៅឆ្នាំ
១៨៨៨ ខេត្តពលលាវ មានប្រជាជនខ្មែររស់នៅចំនួន ១០.៦៧៣ នាក់ ។
ខេត្តពលលាវ ក៏ដូចជាខេត្តដទៃទៀតដែរនៃ ដែនដីកម្ពុជាក្រោមត្រូវ
បានរបូតពីការគ្រប់គ្រង់របស់ ប្រទេសកម្ពុជានៅឆ្នាំ ១៩៤៩ ។
ខេត្តពលលាវ ត្រូវបានប្តូរឈ្មោះនិងចាត់ជា ខេត្ត “ Bạc Liêu “ នៅ
ថ្ងៃទី ០១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩០០ តាមសេចក្តីសម្រេចរបស់ទេសាភិបាល
បារាំង ចុះថ្ងៃ ទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨៩៩ ។
ឆ្នាំ១៩០៤ ពលលាវ មានចំណុះស្រុក ៣ គឺ ៖
· ស្រុកព្រែកជ្រៅ ( Vĩnh Lợi )
· ស្រុកជ្រោយញក៍ (Vĩnh Châu )
· ស្រុកទឹកខ្មៅ ( Cà Mau ) ។
ឆ្នាំ ១៩១៤ បង្កើតថែមមួយស្រុកទៀតគឺ ស្រុក សារ៉ាយ ( Gia Rai ) ។
ឆ្នាំ ១៩៤៧ ស្រុកវាលភ្លង់ ( Phứơc Long ) ត្រូវបានកាត់ពីខេត្តក្រមួនស
មកបញ្ចូលនឹងខេត្ត ពលលាវថែមមួយទៀត រីឯស្រុកទឹកខ្មៅ(Cà Mau)
ត្រូវបានបង្កើតជាខេត្ត ដោយឡែកមួយហៅថា ខេត្ត កាម៉ាវ “ Cà Mau “ ។
ថ្ងៃទី ២២ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៥៦ ក្រោមរបប យួនសេរី បានបញ្ចូលខេត្ត
ទាំងពីរ គឺឃ្លាំង ( Sóc Trăng ) និងខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu ) ចូលតែ
មួយហៅថា បាស្វៀង ( Ba Xuyên ) ។
ថ្ងៃទី ០៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៦៤ ខេត្តពលលាវ ត្រូវបានបំបែកជាខេត្តពល
លាវ ដដែលដែលរួមមាន ស្រុក គឺ ៖
· ស្រុកសារ៉ាយ (Giá Rai )
· ស្រុលវាលភ្លង់ (Phứơc Long )
· ស្រុកព្រែកជ្រៅ (Vinh Lợi )
· ស្រុកជ្រោយញក៍ (Vĩnh Châu ) ។
ក្រោយរបបកម្មុយនិស្តយួនបានឡើងកាន់អំ ណាច នៅឆ្នាំ ១៩៧៦
ខេត្តពលលាវ ( Bạc Liêu ) និងខេត្តទឹកខ្មៅ ( អាង ស្វៀង An Xuyen )
ត្រូវបាន ច្របាច់បញ្ចូលតែមួយមាន ឈ្មោះថា មិញ ហាយ ( Minh Hai ) ។
ថ្ងៃទី ០៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៩៦ ខេត្តម៉ិញ ហាយ (Minh Hải) ត្រូវបាន
ចែកជា ២ ខេត្តវិញមាន ឈ្មោះថា ពលលាវ (Bạc Liêu) និងទឹកខ្មៅ
(Cà Mau) ៕
ឯកសារយោង៖
(១) រឿងរ៉ាវទឹកដីកម្ពុជាក្រោមរបស់លោក ទៀថេន (២០០៥)
ទំព័រ ៖ ១៤៨ ។
(២) រឿងរ៉ាវទឹកដីកម្ពុជាក្រោមរបស់លោក ទៀថេន (២០០៥)
ទំព័រ ៖ ១៤៦ ។
(៣) Nguoi Viet Goc Mien របស់ Lê Hương ( ១៩៦៩)
ទំព័រ ៖ ២៥៤ ។
(៤) រឿងរ៉ាងទឹកដីកម្ពុជាក្រោមរបស់លោក ទៀថេន ( ២០០៥ )
ទំព័រ៖ ១៥៤ ។
(៥) រឿងរ៉ាវទឹកដីកម្ពុជាក្រោមរបស់លោក ទៀថេន (២០០៥)
ទំព័រ ៖ ១៦៨ ។
(៦) http://www.vi.wikipedia.org/ និយាយអំពី ខេត្តពលលាវ ។
ជំនួយបកប្រែ និង ស្រាវជ្រាវដោយ៖
លោក លី ឈូន
Tuesday, March 24, 2009
ឈ្មោះភ្នំមួយចំនួននៅខេត្តមាត់ជ្រូក
វត្តកល្បព្រឹក្ស (បាទថេរ) ស្រុកបាទថេរ សម្លឹងពីលើភ្នំចុះ (រូបថត.PN)មាត់ជ្រូក ជាខេត្តមួយសប្បូរទៅដោយកេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ ដូចជា
លេខនេះ សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ សូមលើកយកឈ្មោះភ្នំមួយចំនួន
ភ្នំបាទថេរ ឬ ភ្នំបាត់ព្រះថេរ៖
នេះជាភ្នំមួយក្នុងចំណោមភ្នំធំៗទាំង ៥ នៅ ស្រុកបាទថេរ
ភ្នំខ្ទ័រ
មានកំពូលខ្ពស់ៗ ៣ គឺ៖
ទី ១ មានកំពូលខ្ពស់ ៦១៤ ម ។
ទី ២ មានកម្ពុស់ ៥០០ ម ។
ទី ៣ មានកម្ពុស់ ២០០ ម។
តាមដងជើងភ្នំខ្ទោ ទិសឦសានមានវត្តមួយ ឈោ្មះថាវត្ត សា្វយស
ត្រូវបាន កសាងឆ្នាំ ១៨៦០ ។ បច្ចុបន្នវត្តនេះបានរលាយហើយ
ដោយសារសង្គា្រម រវាងយួនស្រុកនិងយួនព្រៃ ។ ប៉ុនែ្តមានប្រជា
រាស្ត្រ ខ្មែរក្រោមនៅភូមិជ្រោយ ភូមិតាឡែរភូមិតាហូរបានកសាង នាំគ្នាកសាងវត្តនេះនៅកន្លែងថី្មឡើងវិញ ។
ចំហៀងខាងជើងនៃកំពូលភ្នំខ្ទ័រ មានដាន ជើង មនុស្សមួយយ៉ាងធំ
ដោយមានទំហំបណ្តោយ១ ម៉ែត្រ ២៥ និងទទឹងប្រវែងកន្លះម៉ែត្រ
ជម្រៅប្រមាណ ៣ សង់ទីម៉ែត្រ ។
ភ្នំថ្មសេះ
មានកំពស ៩២ ម៉ែត្រ ។ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម អ្នកភូមិទម្ពរតែងតែឡើង
បា្ររព្ធវិធីបុណ្យបាយផែ្អមនិងសម្ល ផែ្អមជារៀងរាល់ ឆាំ្ន ដើម្បីឧទ្ទិស
ដល់អស់អ្នកសច្ចំបាំងបាត់ដែលរក្សា ពៃ្រភ្នំ ។
ភ្នំទឹកជុប
នៅពីទិសខាងលិចនៃភ្នំខោ្ទមានកំពស់ ៣០០ ម៉ែត្រ ។ ភ្នំទឹកជុបនេះ
យោធាអាមេរិកបានចំណាយ បា្រក់អស់ ២០ លានដុលា្លរដើម្បីកំទេច
ទ័ពយួនវៀក កុងបាន ។ បនា្ទប់មក បានឲ្យកងទ័ពម៉ាយហ្វកបោះ
ជំរុំនៅប្រចាំភ្នំនេះ ។
សូមបញ្ជាក់ថាភ្នំទឹកជុបនេះមានរូងពីធម្មជាតិច្រើនណាស់ ទោះបី
ទ័ពប្រើយន្ត ហោះចម្បាំងធុន បេ ៥២ ទមា្លក់ គា្រប់យ៉ាងណាកី្តក៏
មិនមានប្រសិទ្ធិភាពអី្វ ដែរ។ បច្ចុប្បន្ន ភ្នំនេះរដ្ឋអំណាចយួនបានយក
ធើ្វជា តំបន់ទេសចរណ៍ហើយ ។ ខែ្មរក្រោម នៅជិតជើងភ្នំនេះបាន បាត់បង់ដីស្រែនិងដីចំការរាប់រយហេកតាមានដូចជាភូមិ៖
ភូមិទូលតាមែង
ភូមិថ្មល្អិត
ភូមិកំពង់
ភូមិដងទុង
ភូមិត្រពាំងត្រាវ ។
បូកសារុបរាស្ត្រខែ្មរបាត់ដីប្រហែលរាប់រយហេក-តា ។
ភ្នំថ្មអណ្តើក
ឋិតនៅទិសពាយព្យនៃភ្នំទឹកជុបមានកំពស់ប្រហែលជា ២០០ ម៉ែត្រ
គិតតាម ផែនទីយោធា ។
ភ្នំតាខ្លាខ្វា ឬ ភ្នំតាខ្វា
ឋិតនៅពីខាងកើតចំក្បាលភ្នំមានវត្ត ១ មួយ ឈោ្មះថាវត្តភ្នំ បានសាង
សង់នៅ ឆាំ្ន ១៦៧៨ ។ ភ្នំតាខា្វ នេះ មានបណ្តោយប្រមាណពី ៣
គីឡូមែត្រ ទៅ ៤ គីឡូមែត្រ ។
ភ្នំសេ្តចចៅ
មានបណ្តោយពីជើងទៅត្បូងមានប្រហែល ១ គីឡូម៉ែត្រ ។ ខាងលិច
មានវត្តស្រឡូងសាងសង់នៅ ឆាំ្ន ១៧៤៦ ។ ខាងកើតភ្នំមានវត្តពង្រ
សាងសង់នៅ ឆាំ្ន ១៧០០ ។
ភ្នំនាងកង្រី
ភ្នំនេះមានវត្តទឹកផុះឬហៅថាវត្តជីកេ្អងលើ វត្តនេះសាងសង់នៅឆាំ្ន
១៨៨៥ ជិត ជើងភ្នំនាងកង្រី ខាងលិចភ្នុំមានវត្តភ្នំពីរ ទាំងបីគឺ៖
ភ្នំពីរក្រោមសាងសង់នៅឆាំ្ន ១៧៦៩
ភ្នំពីរកណ្តាលសាងសង់នៅឆាំ្ន ១៦៩៩
ភ្នំពីរលើ សាងសង់នៅឆាំ្ន ១៩២៥ ។
ភ្នំធ្លក
មានវត្តមួយពូកែខាងមន្តអាគមក្នុងសម័យខែ្មរច្បាំងជាមួយសៀម
និងយួន ។ ហើយក៍បានឃើញ នៅមានខឿនចញ្ជាំងបាក់បែកដែល
សាងសង់អំពីថ្ម និងកំបោ ។ ភ្នំធ្លកនេះមានកំពស់ ៩០ ម៉ែត្រនិងទំហំ
បណ្តោយមានប្រតវែង ៣០០ ម៉ែត្រ ទទឹង មានប្រ វែង ២៥០
ម៉ែត្រ។
ទិសឦសានភ្នំមានបនា្ទយដ៍ធំ មួយមានឈោ្មះហៅថា បនា្ទយថ្នល់
ដោយមានចាក់ ទ្រនប់ទប់ជាកំពែងដីខ្ពស់ហាក់ដួចជាកូនភ្នំមួយដែរ។
បនា្ទយនេះ មានតួនាទីទប់ទល់នឹងទ័ពសៀមឈា្លន ពាន ។ ទ័ពខែ្មរ
បោះនៅក្នុងបនា្ទយនេះ បានច្បាំងជា មួយ សៀមនិងបានសមា្លប់ទ័ព
សៀមឲ្សា្លប់គរ ជើង នៅតាមបនោ្តយផ្លូវមួយពីស្វាយទងទៅ ក្របៅ
ដែល ខ្មែរយើងនាំគ្នាហៅផ្លូវនេះថា ផ្លូវជើងគ ឬ ផ្លូវជើងកងរហូត
មកដល់ពេល បច្ចុប្បន្ននេះ ។
ភ្នំអកយំ
មានបណ្តោយ ៨ គីឡូម៉ែត្រនិងមានកំពស់ ៥០០ ម៉ែត្រ និងមានផ្លូវ
មួយកាត់ តាមដងភ្នំសមា្រប់ ទុកឲ្យមនុស្សពីភូមិស្រឡូងអាចឆ្លង
កាត់ទៅដល់បាន ភូមិគោកអំពិលដែលមានឈោ្មះថាផ្លូវអូរតាសុខ ។
ភ្នំទឹក
មានកំពស់ ៩០ ម៉ែត្រនៅពីលើថ្មដ៍ធំយើងនឹង ឃើញ សា្នមដានបាទ
ជើងរបស់លោក សច្ចំដែលមាន ទំហំប្រវែងប្រហែលកន្លះមែត្រ ។ភ្នំនេះ នៅទិសខាងជើងមានភូមិអណ្តូងទរ និង ភូមិខា្លគ្រហឹម បច្ចុប្បន្ន
យួនបានឲ្យ ឈោ្មះទៅជា ភាសាយួនថាបាជុក (Ba Chuc) ។
ភ្នំពពាល
នៅចំដីវត្តអំពាយសា្វយ ។ បច្ចុប្បន្នយួនបាន យកដីវត្តនិងភ្នំនេះធ្វើ
ជារបស់គេហើយ ព្រះសង្ឃ បានតវ៉ាជាច្រើនលើក តែពួករដ្ធអំណាច
យួនមិន ដោះសា្រយជូនព្រះសង្ឃ សោះឡើយ ។
ភ្នំថោ្ងក ឬ ភ្នំអ្នកតាទូលឈា្នង
យួនហៅថា នួយ-បា-ដូយ (Nui Ba Doi) មាន កំពស់ ២០០ ម៉ែត្រ និង
ទទឹងមាន ប្រវែង ១៥០ម៉ែត្រ ។ ខាងត្បូងនៃជើងភ្នំមានវត្តកាំ្រងចាយ
ត្រូវបានសាងសង់នៅឆាំ្ន ១៨៩៩ និងមានវត្ត សា្វយ តាសំនៅពីខាងលិច
នៃវត្តកាំ្រងចាយប្រមាណ ជា ២ គីឡូម៉ែត្រ ដែលបានសាងសង់នៅឆាំ្ន
១៦០០ ។ វត្តតែងតែប្រារព្ធពិធីប្រណាំងគោជារៀងរាល់ ឆាំ្ន ។ កែ្បជើងភ្នំចំហៀងខាងត្បូងមានដងអូរមួយឈោ្មះថា អូរបនា្ទយដែក ។
ភ្នំត្រពាំងក្រឡាញ់មានកំពស់ ៧០ ម៉ែត្រ ខាងជើងមានភូមិ មួយ
ឈោ្មះថាភូមិព្រៃត្រមួង ។
ភ្នំព្រះធាតុ
ឋិតនៅខាងជើងភ្នំថោ្ងកប្រមាណ ២ គីឡូ ម៉ែត្រ ។ បច្ចុប្បន្ន ភ្នំព្រះធាតុ
នេះមាន សុទ្ធតែយួនទេ ដែលបានមករសនៅជុំវិញភ្នំនេះទាំងតែពី
សម័យយួនកាប់ខែ្មរដណើ្តមដី ក្នុងឆាំ្ន ១៩៤៥ ។
ពេលនោះមានយួនឡើងមកវាយដុតភូមិខ្មែរមួយចំនួនដូចជាភូមិក្រាំងចាយ
ភូមិជា្វ ភូមិប្រឡាយ មាសភូមិចិន ភូមិតាមត់ ភូមិពាមបួន ជាដើម ។
ភ្នំព្រះធាតុនេះមានកំពស់ប្រមាណពី ៦០ ទៅ ៧០ ម៉ែត្រ ប៉ុណ្ណោះ ។
ភ្នំប្រដាក់
មានកំពុស ២៦០ ម៉ែត្រ ។ យួនបានឲ្យឈោ្មះ ភ្នំនេះថា នូយ-កង-កេក
(Nui Con Kiet) ។ ភ្នំនេះឋិត នៅទិសខាងកើតផ្លូវជាតិពីសា្វយទងទៅ
មាត់ជ្រូក។ ពីដើមឡើយផ្លូវនេះសា្ងត់ មានពេលមានចោរសា្ទក់ ប្លន់
ឡានរត់ពីសា្វយទងទៅមាត់ជ្រូកម្តងៗផងដែរ ។ បងប្អូន ពលរដ្ឋខែ្មរ
ក្រោមកាលណាពួក គាត់ធើ្វដំ ណើរទៅភ្នំពេញ ឬទៅព្រៃនគរកី្ត
និងមាត់ជ្រូក ក្តី ពួកគាត់តែងតែមានការព្រួយបារម្ភ ចំពោះការធើ្វដំ
ណើរតាមផ្លូវនេះ ។
ភ្នំសា្វម (Núi Sám)
មានកំពស់ ២០០ ម៉ែត្រ បច្ចុប្បន្ន មានយួន រស់នៅជុំវិញភ្នំនេះអស់
ហើយ ។ ពីដើមឡើយជា បនា្ទយរបស់ខែ្មរពីសម័យចម្បាំងរវាងខែ្មរ
នឹងយួន ។ ប៉ុនែ្តមេទ័ពខែ្មរដែលមានមុខងារជាចក្រីនោះត្រូវ បាន ពួកចាមចូលដៃជាមួយយួនបានលួចដាក់ថាំ្ន បំពុល លោកសា្លប់ទៅ ។
ក្រោយមកបនា្ទយភ្នំសា្វម នេះ ត្រូវបានយួនដណើ្តមយកបាន ។
បច្ចុប្បន្នយួន បាន បន្សល់នូវផ្នូរខោ្មចដែលមានឈោ្មះថា
ថ្វយ-ងុក-ហូវ (Thoại Ngọc Hầu) ជាមេទ័ពយួនមា្នក់ដែល
ធា្លប់ បានទទួលផែ្លដាវមុតសួ្រច ពីមេទ័ពពូកែរបស់ខែ្មរ ផងដែរ ។
ភ្នំរោទិ៍
នេះមានកំពស់ ៥០០ ម៉ែត្រនិងមានបណ្តោយ ២ គីឡូម៉ែត្រ ទិស
ខាងកើតជាប់នឹង ផ្លូវជាតិសា្វយ ទង ទៅមាត់ជ្រូក ។ ទិសខាងលិច
ជាប់នឹងផ្លូវពីពោធិ ទៅក្របៅ ។ ទិសខាងត្បូងមានកូនភ្នំមួយដែល
មាន ឈោ្មះថាភ្នំស្រង់ ។ ភ្នំរោទិ៍ នេះនៅតាមជើងភ្នំពីចំ ហៀងខាង
ត្បូង មាន វត្តមួយមានឈោ្មះថាវត្តរោទិ៍ ។ វត្តនេះបានសាងសង់នៅ
ឆាំ្ន ១៩០០ ។ វត្តនេះ ខុស ប្លែកពីវត្តផេ្សងៗព្រោះមានព្រះវិហារ
ដ៏ច្រើនប្រ មាណជា ៨ ឬ ១២ ឯណោះ ។
ភ្នំអំសង់ ឬ រូងព្រះសុវណ្ណ
មានកំពស់ ១០០ ម៉ែត្រ ពួកអ្នកស្រុកនៅ តាមតំ បន់នោះគេបាន
ហៅថា ឈោ្មះមួយ ទៀតថា រូងព្រះសុវណ្ណ ។ ភ្នំនេះ ឬ រូងព្រះសុវណ្ណ
ពីដើមមាន លោកតាលោកយាយ រក្សាសីល ១០ ស្លៀកស ពាក់ ស
ធើ្វសមាធិនៅលើភ្នំនោះ ។
ភ្នំភ្នែង (Bà Đen)
មានកំពស់ ២០ ម៉ែត្រ ទទឹងពីត្បូងទៅជើង មានប្រវែង ១ គីឡូម៉ែត្រ
និងមានបងប្អូនខែ្មរក្រោម រស់នៅជុំវិញភ្នំដោយមានមុខរបរធើ្វស្រែ
និងចំការ៕
អ្នកផ្តល់ឯកសារ៖
លោកតា ចៅ រៀប ប្រធានសភាព្រឹទ្ធាចារ្យ នៃសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ។
អ្នកផ្តល់ឯកសារ៖លោកព្រឹទ្ធាចារ្យ ចៅ រៀប ប្រធានព្រឹទ្ធាចារ្យ
នៃសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ។
Tuesday, March 10, 2009
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដី ខេត្តមាត់ជ្រូក បច្ចុប្បន្ន
យោងតាមវចនានុក្រមខ្មែររបស់ សម្តេចព្រះ សង្ឃរាជ ជួន ណាត
«មាត់ជ្រូក» មានន័យយ៉ាងនេះ៖ មាត់ជ្រូក ន. ឈ្មោះខែត្រមួយក្នុង
ខេត្តមាត់ជ្រូក ទិសពាយព្យជាប់ព្រំប្រទល់ នឹងប្រទេសកម្ពុជាប្រវែង
ស្ថិតិនិងជំរឿនឆ្នាំ ២០០៤ របស់រដ្ឋាភិបាល បក្សកុម្មុយនិស្តយួន៖
ឆ្នាំ ១៨៣៤ ស្តេចយួនឈ្មោះ ម៉ិញ ម៉ាង (Minh Mạng) ដែលសោយរាជ្យ
សម័យអាណានិគមនិយមបារាំង៖
ក្រោយពីបានចូលត្រួតត្រាដែនដីកម្ពុជាក្រោមបារាំង បានលុបចោល
ចំនួនវត្តខ្មែរក្រោម៖
ខេត្តមាត់ជ្រូកមានវត្តព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទខ្មែរក្រោម ចំនួន ៦៤ វត្ត ។
ឯកសារយោង និង រូបភាព៖
- បទសម្ភាសន៍ព្រះសង្ឃ និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅ ខេត្តមាត់ជ្រូក ។
- វចនានុក្រមខ្មែររបស់ សម្តេចព្រះ សង្ឃរាជ ជួន ណាត(ជោតញ្ញាណោ) បោះពុម្ពឆ្នាំ ១៩៦៧ ។
Wednesday, March 4, 2009
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដីខេត្តក្រមួនស បច្ចុប្បន្ន
ក្រមួនស ជាខេត្តមួយនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលយួន ប្តូរឈ្មោះទៅជាភាសាយួនថាខេត្តកៀងយ៉ាង( Kiên Giang) ។ មជ្ឈ
មណ្ឌលរបស់ខេត្តគឺទីក្រុងក្រមួនស (Thành Phố Rạch Giá) ឆ្ងាយ
ពីទីក្រុងព្រៃនគរប្រមាណ ២៥០ គីឡូម៉ែត្រ ឆ្ពោះទៅទិសខាងជើង ។ ខេត្តក្រមួនសទិសឦសានជាប់នឹងខេត្តមាត់ជ្រូក ទិសខាងកើតជាប់
នឹងទីក្រុងព្រែកឫស្សី ទិសអាគ្នេយ៍ជាប់នឹងខេត្តពលាវ ទិសខាងត្បូង
ជាប់នឹងខេត្តទឹកខ្មៅ ទិសខាងជើងជាប់ព្រំដែនប្រទេសកម្ពុជាដែល
មានបន្ទាត់ព្រំដែនប្រវែង ៥៤ គីឡូម៉ែត្រ ទិសខាងលិចជាប់នឹងឈូង
សមុទ្រថៃ ដែលមានបន្ទាត់ព្រំដែនប្រវែង ២០០ គីឡូម៉ែត្រ ។ ខេត្តក្រ
មួនសមានកោះតូចធំជាង ១០០ នៅក្នុងសមុទ្រ ។ ខេត្តក្រមួនសមាន
ផ្ទៃដីចំនួន ៦.២៩៩ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា ។
អំពីពាក្យ ក្រមួនស៖
ពាក្យថា «ក្រមួនស» មកពី ក្រមួន និង ស ។
ក្រមួនៈ(នាម) វត្ថុមានព៌ណលឿន,លឿនចាស់,លឿនខ្ចី ឬ ព៌ណសក៏
មានជាវត្ថុមានអាការៈ ទន់ល្អិត ធ្វើជាទៀនអុជបាន,កើតពីទឹកឃ្មុំ ។
ក្រមួនមាត់ គឺក្រមួនស្លលាយ នឹងប្រេងនិងគ្រឿងក្រអូបឯទៀតសម្រាប់
លាបបបូរមាត់ ។ សាច់ខ្យងដែលមានពណ៌ លឿន ដូចក្រមួនក៏ហៅ
ថា ក្រមួន ដែរ ។
សៈ (គុណនាម) ដែលមានពណ៌សម្បុរដូចសំឡីកប្បាស, ពណ៌ស,
សំពត់ស, សក្បុស សណាស់ ។
សរុបមក ខេត្តក្រមួនស មានន័យថា ខេត្តដែលមានក្រមួនពណ៌ស ។
ទីរួមខេត្តពាម មើលពីខេត្តមាត់ជ្រូក (រូបថត.www.wikipedia.org)ឆ្នាំ ១៨៣២ ក្រមួនសឋិតនៅក្នុងខេត្តពាម (Hà Tiên) ដែលជាអតីតខេត្ត
ឆ្នាំ ១៨៧៦ បារាំងបានចែកភូមិសាស្រ្តនៅកម្ពុជាក្រោម ជា៥តំបន់
នៅខេត្តក្រមួនស មានប្រជាជនទាំងអស់ ក្នុងនោះមានខ្មែរក្រោម
កម្លាំងពលកម្ម៖
សរុបប្រជាជនដែលកំពុងរស់នៅ តែធ្វើការងារនៅក្នុងស្ថាប័នសេដ្ឋ
បច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលអាណានិគមយួនបានកែប្រែឈ្មោះភូមិ ឃុំ ស្រុក
ភូមិសាស្ត្រខេត្ត ក្រមួនស បច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានបែងចែកចេញជា ១២ ស្រុក
២.ទីក្រុង ក្រមួនស RạchGiá
៣.ស្រុក ភ្នំម្លូ Kiên Lương
៤.ស្រុក ភ្នំដី Hòn Đất
៥.ស្រុក ឃ្លាំងមឿង Châu Thành
៦.ស្រុក ក្រសាំង Tân Hiệp
៧.ស្រុក ព្រៃរំដេង Giồng Riềng
៨.ស្រុក អំពាចវែង Gò Quao
៩.ស្រុក ព្រែកបី An Biên
១០.ស្រុក អង្គមិញ An Minh
១១.ស្រុក កោះត្រល់ Phú Quốc
១២.ស្រុក ប្រជុំកោះ Kiên Hải
១៣.ស្រុក ខ្វែងទទឹង Vĩnh Thuận
១៤.ស្រុក ទួលអូរមិញ U Minh Thượng
កម្រិតក្តៅមធ្យមៈ ២៧,៣ ˚˚ C
កសិកម្ម៖
វិស័យសេដ្ឋកិច្ចនៅខេត្តក្រមួនស ពឹងផ្អែកទៅលើការធ្វើស្រូវធ្ងន់ ។
ក្រមួន ស គឺជាខេត្តមួយសម្បូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជា
ក្រមួន ស គឺជាខេត្តមួយ ដែលប្រជាពលរដ្ឋប្រកបមុខរបរជានេសាទ
ប្រព័ន្ធគមនាគមន៍៖
ចាប់តាំងពីរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមយួន មក ដាក់នឹមត្រួតត្រាលើ
ខេត្តក្រមួនស មានផ្លូវជាតិបណ្តោយប្រវែង ៣១៦ គីឡូម៉ែត្រ, ផ្លូវខេត្ត
ផ្លវទឹក៖
ផ្លូវទឹកមានប្រវែងប្រមាណ ២.៤០៩ គីឡូ ម៉ែត្រ ។
ផ្លូវទឹកនៅតាមទន្លេ អាចជួយដល់ការនាំចេញនិងនាំចូលនូវមុខ
ផ្លួវទឹកតាមសមុទ្រ អាចនាំទំនិញចុះឡើងពីទីរួមខេត្តក្រមួនស ភ្ជាប់
បច្ចុប្បន្ន មានកំពង់ផែសមុទ្រចំនួន ៥ ទៀតនៅ ខេត្តក្រមួន ស កំពុង
អាកាសយានដ្ឋានកោះត្រល់ និង ក្រមួនស មានផ្លូវចំណតយន្តហោះ
កេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ៖
ក្រមួនស ជាខេត្តមួយសម្បូរទៅដោយកេរដំណែលប្រវត្តិសាស្ត្រ
- វចនានុក្រុមសម្តេច ព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (ជោតញ្ញាណោ)
- បទសម្ភាសន៍ព្រះសង្ឃនិងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅក្រមួនស
អត្ថបទទាក់ទង៖
ប្រវត្តិនៃការតស៊ូរបស់ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមនៅខេត្តក្រមួនស៖
Tuesday, March 3, 2009
ឈ្មោះភូមិសាស្រ្តកម្ពុជាក្រោមមួយចំនួនដែលបានប្តូរទៅជាភាសាយួន
នេះជាអត្ថបទដែលបានចុះផ្សាយ នៅលើគេហទំព័រយួនមួយឈ្មោះ
http://www.soctrang-online.net/ អំពីឈ្មោះភូមិស្រុកខ្មែរក្រោមមួយចំនួន
នៅខេត្តឃ្លាំងត្រូវបានប្តូរទៅជាភាសាយួន ដោយរាជវង្សយួន និងរដ្ឋា ភិបាលយួនពីសម័យមុនរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន ។
សារព័ត៌មានព្រៃនគរបានបកប្រែមកជាភាសាខ្មែរដើម្បីជាប្រយោជន៍
ដល់ជនរួមជាតិយើងបានជ្រាបដូចតទៅ ។ ជិតបីសតវតវត្សបានរស់
នៅជាមួយគ្នាជនជាតិយួននៅតែប្រើឈ្មោះភូមិសាស្រ្តជាភាសាខ្មែរ
នៅឡើយ ព្រោះឈ្មោះទាំងនោះត្រូវបានជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមដាក់
និងនិយមហៅ ជាភាសាខ្មែរតាំងពីបុរាណកាលមកម្ល៉េះ ។ មានឈ្មោះ
ជាច្រើនត្រូវបានអានក្លាយទៅជាភាសាយួន និងសរសេរដូចជាអក្សរ
យួនទៀតផង ប៉ុន្តែវាគ្មានន័យទេបើសិនជាអ្នកអានមិនចេះភាសាខ្មែរ
នោះ ឧទាហរណ៍ដូចជាពាក្យថាខ្សាច់យួនអាននិងសរសេរថាកែសាច់
កេសាច់ ឬ កាយសាច់ (Kẻ Sách Kế Sách Cải Sách) ពាក្យថា
ស្រឡូង យួនអាននិងសរសេរទៅជា ត្រាតឹម (Trà Tâm) ពាក្យថា
បាសាក់ យួនអាននិងសរសេរទៅជា បាថាក់ (Ba Thắc) និងពាក្យស្រុក
ឃ្លាំង យួនអាននិងសរសេរថា សុកត្រាំង (Sóc Trăng) ជាដើម ។
នៅក្រោមរបបស្តេចម៉ិញ ម៉ាង (Minh Mạng)ព្រះមហាក្សត្រយួន
មានបំណងផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះភូមិសាស្ត្រជាភាសាខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម
( Nam Kỳ ) ឲ្យទៅជាពាក្យកម្លាយ ចិន-យួន (Chữ Nho) ដើម្បីធ្វើឲ្យ
ឈ្មោះភូមិសាស្ត្រមានលក្ខណៈវប្បធម៌ជាង ។ ដូចជាពាក្យថាស្រុកឃ្លាំង
យួនធ្លាប់ហៅថាសុកត្រាំង (Soc Trang) នោះ ស្តេចយួនបញ្ជាឲ្យប្រែ
ទៅជាភាសាយួនថា សុងត្រាំង (Sông Trăng) និងទៅជាពាក្យកម្លាយចិន
-យួន ថា ង្វៀកយ៉ាង (Nguyêt Giang) ប្រែថា ព្រែកដួងច័ន្ទ និងខេត្ត
ព្រះត្រពាំង យួនធ្លាប់ហៅថា ត្រាវិញ (Trà Vinh) នោះបញ្ជាឲ្យហៅថា
ត្រាវ៉ាំង (Trà Văn ) វិញ មានន័យថា តែកំណាព្យ ។ប៉ុន្តែឈ្មោះទាំង
នេះដែលបានប្តូរនិងបំរែទៅជាភាសាយួននោះប្រជាជនខ្មែរក្រោមមិន
បានហៅតាមទេ ។
ពេលនៅក្រោមរបបអាណានិគមនិយមបារាំងឈ្មោះភូមិសាស្ត្រទាំងនេះ
ត្រូវបានរក្សាដូចដើម ប៉ុន្តែសម្លេងវិញបែរជាប្រែក្លាយទៅជាសំនៀងយួន
មួយគួរឲ្យអស់សំណើច ឧទាហរណ៍ដូចជាកោះទុង នៅខេត្តឃ្លាំងជាឈ្មោះ
របស់ខ្មែរយួនហៅថា កូវឡាវយ៉ុង (Cù Lao Dung និង Cù Lao Giung
បន្ទាប់មកប្តូរទៅជា (Cù Lao Hùinh Giun Châu) ទៅវិញ ។
នៅក្រោមរបប ង៉ូ ដិញ យ៉េម (Ngo Dinh Diem ) រដ្ឋាភិបាលបានប្តូរ
ឈ្មោះភូមិសាស្ត្រទាំងអស់នេះទៅជាភាសាយួន ប៉ុន្តែចំពោះជនជាតិ
ដើមខ្មែរក្រោមពួកគេនៅតែ ហៅឈ្មោះជាភាសាខ្មែរ ដែលមានមកតាំង
ពីយូរលង់ហើយនោះជាដរាប ។
ឆ្លងកាត់ការបំរែឈ្មោះជាច្រើនលើកច្រើនសារមក និងភូមិសាស្ត្រខ្មែរ
ក្រោមត្រូវបានធ្វើយួនឧបនីយកម្មស្ទើរតែទាំងអស់ហើយក៏ដោយ
ប៉ុន្តែជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមនៅតែរក្សាឈ្មោះភូមិសាស្ត្រ តាមរយៈ
ភាសាជាតិរបស់ខ្លួន ក្នុងការទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមក ដូច្នេះហើយ
បានជាឈ្មោះទាំងអស់នោះត្រូវបានឋិតនៅជានិច្ច ។ ចំពោះឈ្មោះភូមិ
សាស្រ្តមួយៗ តែងតែមានរឿងនិទាននិងបំណកស្រាយមួយឬពីរ
ផ្សេងៗពីគ្នា ។
ក្រៅពីឈ្មោះភូមិឃុំ ស្រុក ខេត្ត ជាដើមត្រូវបានអាណានិគមយួនប្តូរ
ឈ្មោះទៅជាភាសាយួននៅមានឈ្មោះភ្នំ ព្រែក ទន្លេ និងកោះជាដើម
ក៏ត្រូវបានអាណានិគមយួនប្តូរនិងហៅទៅជាភាសាយួនផងដែរ។
ខាងក្រោមនេះគឺជាឈ្មោះភ្នំនៅកម្ពុជាក្រោមត្រូវបានយួនប្តូរទៅជាភាសា
យួន ហើយប្រវត្តិវិទូជនជាតិយួនឈ្មោះ ឡេ ហឿង បានស្រាវជ្រាវ
និងសរសេរនៅក្នុងសៀវភៅ«ប្រជាពលរដ្ឋយួនកំណើតកម្ពុជា»
(Người Việt Gốc Miên) បោះពុម្ភឆ្នាំ ១៩៦៩ យើងសូមយកមក
ចុះផ្សាយនៅក្នុងទីនេះ ដើម្បីចែកជូនដល់ជនរួមបានជ្រាបដូចតទៅ ។
ឈ្មោះរបស់ខ្មែរឈ្មោះជាភាសាយួន៖
ភ្នំសថ្មរលីង Núi Bạch Thạch Sơn
ភ្នំថ្មភ្លើង Hòn Đá Lửa
ភ្នំដងដាវ Núi Đào Cang
ភ្នំដូនជី Núi Bà Vãi
ភ្នំស្វាយកំព្រា Núi Mô Xòai
ភ្នំរលាំង Núi Mai
ភ្នំចារ Núi Bà Rịa
ភ្នំដងរែក Núi Gành Rái
ភ្នំសេក Núi Bà Kéc
ភ្នំនៅខេត្តមាត់ជ្រូក
ភ្នំធំ Núi Sập
ភ្នំច្រក់ NÚi Tà Chiếu
ភ្នំតាសូរ Núi Trà Nghinh
ភ្នំដី Núi Hòn Đất
ភ្នំដិន Núi Ca Âm
ភ្នំត្រាស់ Núi Nam Sư
ភ្នំក្រាំងចាយ Núi Tượng Sơn
ភ្នំច្រក់ជើងកង Khê Lập Sơn
ភ្នំឈូក Chút Sơn
ភ្នំត្របែក Tà Bét Sơn
ភ្នំពពាល Bà Xôi Sơn
ភ្នំអកយំ Ất Gium Sơn
ភ្នំពីរ Nam Vi Sơn
ភ្នំខ្ទ័រ Đại Tố Sơn
ភ្នំព្រេងធំ ThôngĐăng Sơn
ភ្នំច្រក់រមាលធំ Đại Bà Đê Sơn
ភ្នំច្រក់រមាលតូច Tiể Bà Đê Sơn
ភ្នំបាត់ព្រះថេរ
ឬ ភ្នំបាថេរ Núi Bà Thê
ឈ្មោះពាម និង ព្រែក ត្រូវបានប្តូរទៅជាភាសាយួនមាន៖
ឧកញ៉ាដិន (Gia Định)
ពាមកញ្ជើ Cần Giờ
ពាមព្រែកជ្រោយផ្គាំ Lôi Rạp
ខេត្តមេស (Mỹ Tho)
ពាមព្រែកតូច Cửa Tiểu
ពាមព្រែកកំពង់ធំ Cửa Đại
ពាមព្រែកកំពង់ស្នាយ Cửa Balai
ខេត្តលង់ហោរ (Vĩnh Long)
ពាមព្រែកអន្លង់កន Cửa Cổ Chiên
ពាមព្រែកបារាយណ៍ Cửa Bà Rai
ពាមព្រែកខ្សាច់ Cửa Cái Cát
ពាមព្រែកបារាជ Cửa Thủy Cồn
ខេត្តមាត់ជ្រូក (An Giang)
ពាមសែន (Cửa Trấn Gi)
ពាម Hà Tiên
ពាមព្រែកព្រហូត Gành Hào
ពាមព្រែកកំពង់ពុតធ្លេ Bồ Đề
ពាមព្រែកគល់ Rạch Gốc
ពាមព្រែកកំពង់រាប Cưả Bãi Vọp
ពាមព្រែកក្រមួន ស Cửa Rạch Giá
ពាមព្រែកជំនីក Cửa Mương Đào
ពាមព្រែកកំពង់ក្តា Cửa Bé
ពាមព្រែកគ្រួស Cửa Rạch Sỏi
ពាមព្រែកបាស់ Cửa Rạch Đống
ពាមព្រែកបែក Cửa Cà Ba
ពាមព្រែកស្នោ Cửa Tân Dương
ឈ្មោះព្រែក
កំពង់ស្រកាត្រី (Biên Hòa)
ទន្លេព្រែកស្មៅចែក Sông Đồng Nai
ទន្លេព្រែកកំពង់ជ្រែ Sông La Buôn
ទន្លេព្រែកកំពង់ទុង Sông Bé
ទន្លេព្រែកកំពង់ផ្ទឺ Sông Là Ngà
ទន្លេព្រែកកំពង់ខ្សាច់ ស Sông Rạch Cát
ទន្លេព្រែកកំពង់តាតាវ Sông An Hòa
ទន្លេកំពង់ខ្មាំង Sông Choai
ទន្លេកំពង់ឈើខ្មៅ Sông Đồng Môn
ទន្លេព្រែកកំពង់គគីរ Sông Bà Ký
ទន្លេព្រែកកំពង់ទឹកសាង Chùa Nước Lộn
ទន្លេព្រែកបីផ្ទះក្បូន Ngã Ba Nhà Bè
ទន្លេកំពូលមាសលង់ Ngã Thủy Vọt
ទន្លេប្រាំពីរមុខ Ngã Bảy
ទន្លេស្វាយកំព្រា Sông Mô Xòai
ព្រៃនគរ (Sài Gòn)
ទន្លេកំពង់ក្របី Sông Bến Nghé
ឈ្មោះកោះ
ឈ្មោះរបស់ខ្មែរ ឈ្មោះប្រែជាភាសាយួន
កោះត្រល់ Phú Quốc
កោះក្អែក Cù lao Quạ
កោះត្រឡោក Cù Lao Trà Luộc
កោះនាគ Cù Lao Rồng
ខេត្តមាត់ជ្រូក An Giang
កោះផ្ងារ Cù Lao Nga
កោះឫស្សីព្រៃ Cù Lao Giêng
កោះក្របី Cù Lao Trâu
កោះក្រោល Cù Lao Tùng Sơn
កោះរមាស Cù Lao Mây
កោះប្រើស Cù Lao Nai
កោះទិន Cù Lao Tân Dinh
កោះជ្រូក Cù Lao Heo
កោះភ្លើង Cù Lao Dao Lửa
កោះឆត្រ Cù Lao Táng Dù
កោះជ្វា Cù Lao Chà Và
កោះស្នែងគោ Cù Lao Năng Gù
កោះល្ពៅ Cù Lao Bí
កោះទុង Cù Lao Giung
កោះព្រះស្ទឹង Cù Lao Mặc Cần Dưng
កោះក្អាតធំ Cù Lao Cồng Cộc Lớn
កោះក្អាតតូច Cù Lao Cồng Cộc Nhỏ
កោះប្បាលខ្លា Cù Lao Tròn
កោះពាក់កន្ទេល Cù Lao Giày
កោះថ្លង់ Bãi Bà Lúa
ឧកញ៉ាដិន Gia Định
កោះត្រឡាច Đảo Côn Nôn ឬ Đảo Côn Sơn
កំពង់ស្រកាត្រី Biên Hòa
កោះគ្រេច Cù Lao Tân Chanh
កោះក្នុង Cù Lao Cái Tắt
ឈ្មោះទាំងប៉ុន្មានខាងលើដែល សារព័ត៌មានព្រៃនគរ បានចុះផ្សាយ
នោះ មិនទាន់អស់ឈ្មោះភូមិសាស្ត្រខ្មែរ ដែលយួនបានប្តូរឈ្មោះទៅ
ជាភាសាយួននៅឡើយទេ យើងគ្រាន់តែលើកយកឈ្មោះមួយចំនួន
នេះជាឧទាហរណ៍តែប៉ុណ្ណោះ ។
សព្វថ្ងៃឈ្មោះភូមិសាស្ត្រខ្មែរក្រោមនៅកម្ពុជាក្រោមចាប់ពីឈ្មោះភូមិ
ឃុំ ស្រុក ខេត្ត កោះ ព្រែក ទន្លេ និង ឈ្មោះ វត្តអារាម ជាដើមត្រូវ
បានរដ្ឋាភិបាលអាណានិគមយួនប្តូរទៅជាភាសាយួនអស់ហើយ។
ការផ្លាស់ប្តូរឈ្មោះខ្មែរភូមិសាស្ត្រខ្មែរទៅជាភាសាយួនយ៉ាងនេះ និងការ
ទម្លាប់ ហៅផ្តេកផ្តួលរបស់ខ្មែរទៅតាមយួននោះ គឺគ្រោះមហន្តរាយមួយ
យ៉ាងធំសម្រាប់ជាតិយើងក្នុងពេលអនាគតក្មេងៗមិនបានដឹងឈ្មោះភូមិ
សាស្ត្ររបស់ខ្មែរទៀតទេ ។ការដែលមិនដឹងមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនជានរណា
និងការបាត់បង់នូវអត្តសញ្ញាណ គឺជាជំហានធ្វើឲ្យជាតិសាសន៍មួយក្លាយ
ទៅជាតិសាសន៍មួយផ្សេងទៀត។
ដូច្នេះ ការរក្សាឈ្មោះភូមិសាស្ត្ររបស់ខ្មែរឲ្យបានគង់វង្សគឺជាប្រការសំ
ខាន់ណាស់សម្រាប់ជាសក្ខីភាពឲ្យសាធារណជនបានជ្រាបថា ខ្មែរក្រោមគឺជាម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដីនៃដែនដីកម្ពុជាក្រោម ហើយយួនគឺជាអាណា
និគមជនមកត្រួតត្រាលើយើង ៕
ឯការសារយោង៖
- Người Việt Gốc Miên (ប្រជាពលរដ្ឋយួនកំណើតកម្ពុជា
ពុម្ភឆ្នាំ ១៩៦៩ ដោយ Lê Hương
Monday, February 23, 2009
ស្ងែងយល់អំពី ទឹកដីខេត្តពាម បច្ចុប្បន្ន
ទិដ្ឋភាពទីរួមខេត្តពាម ពាម ជាដីរបស់ខែ្មរមួយភាគនៅក្នុងសម័យអាណាចក្រភ្នំ និងក្រោយ
មកក្លាយខេត្តខ្មែរមួយក្នុង ចំណោមខេត្តទាំង ៦ នៅកម្ពុជាក្រោម, ក្នុង
សម័យ ស្តេចយួនឈ្មោះ ម៉ិញ ម៉ាង (Minh Mạng) នាឆ្នាំ ១៨៣៤ ,និងក្រោយមកទៀតក្លាយជាខេត្តខ្មែរមួយ ក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ១៩
នៅក្នុងសម័យសាធា រណរដ្ឋកូសាំងស៊ីន (ភាសាបារាំង៖ République
de Cochinchine), និងចាប់ពីឆ្នាំ ១៩៤៥ ដល់ ១៩៧៥ ពាមជាខេត្ត
មួយក្នុងចំណោមខេត្តទាំង ២១ នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមដោយការ
បែងចែកខេត្តពីរបបសាធារណរដ្ឋវៀតណាម ។
បច្ចុប្បន្ន ពាម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយ និស្តយួនដាក់បញ្ចូលជា
ទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តក្រមួន ស (Kiên Giang) ។
អំពីអក្សរ «ពាម» ដែលបរទេសសរសេរជាអក្សររបស់គេ៖
ពាម (អក្សរខ្មែរ៖ ពាម, អក្សរយួន៖Hà Tiên) ពាម នៅក្នុងសម័យគ្រប់
គ្រងរបស់ឧកញ៉ា ម៉ាក គូ (យួន៖ Mạc Cửu, ឡាតាំង៖ Mo Jiu)
គេហៅថា ខេត្តខម ឬ មឿងខម ចំណែកពួកជនជាតិអណ្ណាម ឬ
យួន គេហៅ ពាម ថា ម៉ាងខាម (អក្សរយួន៖Mán Khảm) ពាក្យថា
Mán មានន័យថា ខ្មែរ Khảm មានន័យថា ពាម គឺជា ពាមរបស់ខ្មែរ ។
អំពីអត្ថន័យពាក្យថា «ពាម»៖
យោងតាមវចនានុក្រុមខ្មែរ របស់សម្តេចព្រះ សង្ឃរាជ ជួន ណាត
(ជោតញ្ញាណោ) ដែលបាន បោះពុម្ពឆ្នាំ ១៩៦៧ បានពន្យល់អំពីពាក្យ
«ពាម» មានន័យពីរយ៉ាងថា៖
ពាម ទីមួយ ជា នាម មានន័យថា មាត់ព្រែក ឬមាត់ស្ទឹងដែលបែក
ចេញពីទន្លេទៅ, មាត់ទន្លេ ដែលជាប់ចូលទៅនឹងសមុទ្រ ដូចយ៉ាង,
ពាមផ្កាយ ម្រេច,ពាមរ ; ឬ ពាមសែន ; ពាមកញ្ជើ (នៅកម្ពុ ជាក្រោម)
ជាដើម ។
ពាម ទីពីរ ជា នាម មានន័យថា ឈ្មោះខែត្រ មួយក្នុងកម្ពុជរដ្ឋ, សព្វ
ថ្ងៃនេះ ដាក់ជាស្រុក ហៅថា ស្រុកកំពង់ត្រាច់ នៅក្នុងអំណាចខែត្រ
កំពត ។
ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ៖
ពាម ទិសពាយព្យជាប់ព្រំប្រទល់នឹងខេត្តក្រមួនសខាងកើតនិងខាង
ត្បូងជាប់ នឹងស្រុកភ្នំម្លូ (Kiên Lương) នៃខេត្តក្រមួនស ទិសខាង
កើតជាប់ នឹងសមុទ្រទិសខាងជើងជាប់ព្រំប្រទល់នឹងប្រទេសកម្ពុជា ។
លក្ខណៈធម្មជាតិ៖
ខេត្តពាមមានផ្ទៃដី ៨៨.៥១៥ Km2 ក្នុងនោះ មានតំបន់វាលទំនាបភ្នំ
ភ្នំថ្ម រូង សមុទ្រ បឹង និងកោះ ជាដើម ។
អាកាសធាតុ៖
កម្រិតក្តៅ៖ មធ្យមភាគរៀងរាល់ឆ្នាំពី ២៧-២៨ oC រដូវដែលរងាបំផុត
គឺខែធ្នូ និង ខែមករា ពី ២៥ - ២៦ oC រដូវដែលក្តៅបំផុតគឺខែមេសា
និង ឧសភា ពី ២៨-២៩ oC ។
រដូវភ្លៀង៖ចាប់ពីខែឧសភាដល់ខែតុលាមាន ឆ្នាំខ្លះភ្លៀងឆាប់ធ្លាក់ និង
បញ្ចប់ទៅវិញដោយហួស រដូវយឺតពេលជាងតំបន់នានានៅកម្ពុជា
ក្រោម ។
ចំនួនប្រជាជន៖
ស្ថិតិប្រជាជនឆ្នាំ ២០០២ មានចំនួន ៣៩. ៩៥៧ នាក់ ។ ការប្រមាណ
ជាមធ្យមភាគក្នុងមួយ គីឡូម៉ែត្រការ៉េមានមនុស្សចំនួន ៤៥១ នាក់
រស់ នៅ ។ ប្រជាជនភាគច្រើនរស់នៅតាមទីប្រជុំជន ។
ប្រវត្តិ៖
ពាម ជាអតីតដែនដីនៃអាណាចក្រនគរភ្នំ ។ ក្រោយឆ្នាំ ១៦៤៥ សន្តតិ
វង្ស ម៉េង (អក្សរ ចិន៖ 明 朝 ) ដែលបានត្រួតត្រាប្រទេសចិនចាប់ពីឆ្នាំ
១៣៦៨ ដល់ ១៦៤៤ ត្រូវបានដួលរលំ ។ ម៉ាក គូ (យួន៖Mạc Cửu)
(១៦៥៥ - ១៧៣៥) ជាជនជាតិចិន មិនចង់រស់នៅក្រោមការត្រួត
ត្រារបស់រាជវង្ស ថាង ក៏បានភៀសខ្លួនចេញពីខែត្រកង់តុងនៃប្រ
ទេសចិន មកសុំសិទ្ធិរស់នៅលើទឹកខ្មែរត្រង់ខេត្តពាមបច្ចុប្បន្ន ។
ក្រោយមកព្រះមហាក្សត្រខ្មែរបានផ្តល់មុខងារដល់ ម៉ាក គូ ជា
ឧកញ៉ា ដើម្បីអភិបាលខេត្តមួយនេះ ។
ក្រោយពីបានគ្រប់គ្រងនៅដំបន់ពាមនេះ ត្រកូល ម៉ាក បានបើកឲ្យ
មានផ្សារ កំពង់ផែ ផ្លូវថ្នល់ ព្រែកជីក និង ការផ្លាស់ប្តូរទីផ្សារគ្នានៅ
ក្នុងតំបន់ជាដើម ។
ឆ្នាំ ១៧១៤ ម៉ាក គូ បានចូលខ្លួនសុំធ្វើជាចំណុះស្តេចយួនត្រកូល
ង្វៀង វិញ ។
ខេត្តពាមសម័យស្តេចយួនឈ្មោះ ម៉ិញ ម៉ាង៖
ឆ្នាំ ១៨៣២ ស្តេចយួនឈ្មោះ ម៉ិញ ម៉ាង បានប្តូរភូមិសាស្ត្រទាំង ៦
ខេត្តនៅកម្ពុជាក្រោមឲ្យទៅជាភាសាយួន ក្នុងនោះខេត្តពាមត្រូវបាន
យួនប្តូរឈ្មោះទៅជា ហា តៀង (Hà Tiên) ។
ខេត្តពាមសម័យអាណានិគមនិយមបារាំង៖
ថ្ងៃ ២៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៨៦៧ បារាំងបាន ចូលត្រួតត្រាដល់ខែត្រពាម ។
ឆ្នាំ ១៨៧៦ បារាំង បានចែកភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាក្រោមជា ៤ តំបន់រដ្ឋ
បាលធំៗ ហើយនិងនៅក្នុងតំបន់រដ្ឋបាលនីមួយៗបាន បែងចែកជា
និគមតូចៗ ក្នុងនោះខេត្តពាមត្រូវបាន ចែកចេញជា ២ និគមគឺ ៖
និគម ពាម (Hà Tiên)
និគម ក្រមួនស (Kiên Giang)
ពាមត្រូវបានគេចាត់ចូលនៅក្នុងតំបន់បាសាក់ ។
ចាប់ពីថ្ងៃទី ០១ ខែមករា ឆ្នាំ ១៩០០ និគមពាមត្រូវបានក្លាយជាខេត្ត
តាមកិច្ចព្រមព្រៀងចុះថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨៩៩ របស់សហព័ន្ធ
ឥណ្ឌូចិន ដើម្បីធ្វើការផ្លាស់ប្តូររដ្ឋបាលពីនិគមទៅជាខេត្ត ។ ឆ្នាំ ១៩០៣
កោះត្រល់ ត្រូវបានដាក់ឲ្យឋិតនៅក្រោមការអំណាចប្រធានតំណាង
នៃខេត្តពាម ហើយទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តពាម គឺទីរួមខេត្តពាម ។
ចាប់ពីឆ្នាំ ១៩១៣ ដល់ ឆ្នាំ ១៩២៤ ខេត្តពាមត្រូវបានដាក់បញ្ចូល
ទៅក្នុងខេត្តមាត់ជ្រូក (Châu Đốc) ។
ឆ្នាំ ១៩២១ ខេត្តពាមត្រូវបានបែងចែកចេញជា ៤ និគម និងដល់
ថ្ងៃទី ០៩ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩២៤ ពាមត្រូវបានក្លាយជាខេត្តដាច់ដោយ
ឡែកមួយ ។
ខេត្តពាមក្នុងរបបសាធារណារដ្ឋវៀតណាម៖
ក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋវៀតណាម (យួន៖ Việt Nam Cộng Hòa ) ពាម
គឺជាស្រុកមួយក្នុងចំណោមស្រុក ទាំង ៧ នៃខេត្តក្រមួនស (Kiên
Giang ។
ខេត្តពាមនៅក្នុងរបបសាធារណរដ្ឋសង្គមនិយមវៀតណាម
(បក្សកុម្មុយនិស្ត) ក្រោយឆ្នាំ ១៩៧៥៖
ដើមឆ្នាំ ១៩៧៦ ខេត្តក្រមួនស ត្រូវបានបក្សកុម្មុយនិស្តយួនដាក់ឈ្មោះ
ជាភាសាយួន ថា កៀងយ៉ាង (Kiên Giang) ។
បច្ចុប្បន្ន ពាម គឺជាទីរួមខេត្តរបស់ខេត្តក្រមួនស (Kiên Giang) ។
ភូមិសាស្ត្រនៃខេត្តពាមពីមុន គឺស្រុកភ្នំម្លូ (Kiên Lương) និងទីរួម
ខេតពាម បច្ចុប្បន្ន ៕
ឯកសារយោង៖
Wednesday, January 14, 2009
ស្វែងយល់អំពី ទឹកដីខេត្តលង់ហោរ បច្ចុប្បន្ន
នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ។ មជ្ឈមណ្ឌលទីប្រជុំជនគឺទីរួមខេត្តលង់ហោរមាន
ប្រជាជនទាំងអស់ ១.០៣២.៤០០ នាក់និងផ្ទៃ សរុប ១.៤៧៥ គីឡូម៉ត្រក្រឡា ។
ទីតាំងភូមិសាស្រ្ត៖
ខេត្តលង់ហោរឋិតនៅចំកណ្តាលដៃទាំងពីរនៃទន្លេមេគង្គ គឺទន្លេបាសាក់ និង
ទន្លេលឿង ខាងកើតជាប់នឹងខេត្តកំពង់ឫស្សី ទិសអាគ្នេយ៍ជាប់នឹងខេត្តព្រះ
ត្រពាំង ទិសខាងលិច ជាប់នឹងទីក្រុងព្រែកឫស្សី ទិសពាយ័ព្យជាប់នឹងខេត្ត
ប្រាសាទបណ្ឌប (Đồng Tháp) ទិសខាងជើងជាប់ នឹងខេត្តតៀងយ៉ាង
(Tiền Giang) (ខេត្តថ្មីដែលយួន ទើបបង្កើត)។
ផ្ទៃដី៖
ខេត្តលង់ហោរមានផ្ទៃដីសរុប ១.៤៧៥ គីឡូ ម៉ែត្រក្រឡា ក្នុងនោះផ្ទៃដី
សម្រាប់៖ កសិកម្ម ២១៦.៣២៨ ha , ដើមឈើឧស្សាហកម្ម មាន
២.១៧៦ ha ,ជលផល មាន ១.២២៦ ha ។
ប្រជាជន៖
ប្រជាជនទូទាំងខេត្តសរុប ១.០២៣.៤០០ នាក់ ក្នុងនោះស្រីមាន ៤៩៦.៦០០
នាក់ ប្រុសមាន ២២៦.៨០០ នាក់ ។
រដ្ឋបាលភូមិសាស្ត្រ៖
ខេត្តមានស្រុក/ទីរួមខេត្តចំនួន ៧ គឺ៖
១.ទីរួមខេត្តលង់ហោរ (thị xã Vĩnh Long)
២.ស្រុកលង់ហោរ (huyện Long Hồ)
៣.ស្រុកកំពប់តែអុង (huyện Trà Ôn)
៤.ស្រុកកំពង់តែអុង (huyên Măng Thít)
៥.ស្រុកកំពង់រលេម (huyện Vũng Liêm)
៦.ស្រុកផ្សារថ្មី (huyện Tam Bình)
៧.ស្រុកព្រែកគោល (huyện Bình Minh))
ខេត្តមានទីរួមស្រុក ឃុំ/ខណ្ឌ ទាំងអស់ចំ នួន ១០៧ ក្នុងនោះទីរួម
ស្រុក/ខណ្ឌមានចំនួន ១៣ ឃុំមានចំនួន ៩៤ និងភូមិនិងតំបន់
មានចំនួន ១០៨ ។
វត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរក្រោមនៅខេត្តលង់ហោរមាន ១៣ វត្តគឺ៖
១.វត្តបូព៌ាម្រឹគកប្បព្រឹក្ស (សង់ច្រវាចាស់)
២.វត្តសាលវនឧទ្យាន (ព្រែកឈូក)
៣.វត្តអម្ពវ័នមុនី (ស្វាយ)
៤.វត្តទេពមង្គល (អន្ទិព្វ)
៥.វត្តបទុមបុប្ផាសារាវន្តវង្ស (សង់ច្រវាថ្មី)
៦.វត្តសេរីដួនល្អ (ដួនល្អ)
៧.វត្តប្រជុំពលមង្គលបុរី (ទ្រនំសេក)៨.វត្តកំពង់រាជបុប្ផា (អង្គុលីថ្មី)
៩.វត្តអង្គុលីរាជាសេរីឧត្តម (អង្គុលីចាស់)
១០.វត្តសែនសេរីសត្ថា (តាសែន)
១១.វត្តមង្គលបូរី (ព្រែកគោល)
១២.វត្តសេរីមង្គល (តាឆាយ)
១៣.វត្តសង្ឃមង្គល (កំពង់រលេម)
សូមបញ្ជាក់ថា៖ពាក្យនៅក្នុងវង់ក្រចក (....) គឺ ឈ្មោះវត្តដែលគេ
និយមហៅចំណែកក្រៅវង់ក្រចក គឺនាមបញ្ញតិរបស់វត្ត ។
ប្រវត្តិខេត្តលង់ហោរ៖
នៅឆ្នាំ ១៨៧៦ ខេត្តលង់ហោរត្រូវបានបារាំង ចែកចេញជា ៣ និគម គឺ
លង់ហោរ, ព្រះត្រពាំង និង កំពង់ឫស្សី ។
ថ្ងៃទី ២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៥១ គណៈកម្មាធិការរណសិរ្សរដ្ឋបាលភាគ
ខាងត្បូង (Ủy ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ) នៃរដ្ឋាភិបាលសាធារណ រដ្ឋប្រជាធិតេយ្យយួន (Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ) បានដាក់បញ្ចូលខេត្តទាំងពីរគឺខេត្ត
លង់ហោរ និង ខេត្តព្រះត្រពាំងឲ្យក្លាយទៅជាខេត្ត ថ្មីមួយទៀតឈ្មោះថាខេត្តវិញត្រា( Vĩnh Trà)។
នៅ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ រដ្ឋាភិបាលបក្ស កម្មុយនិស្តយួនបានរាប់បញ្ចូលខេត្តព្រះត្រពាំង និង ខេត្តលង់ហោរ ឲ្យក្លាយទៅជាខេត្តមួយទៀតឈ្មោះថាខេត្តមេគង្គ (Cửu Long) និងរហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ ១២ ឆ្នាំ ១៩៩១ ត្រូវបានបែងចែកខេត្តចេញឲ្យនៅដូចដើមវិញ ក្រោមសេចក្តីសម្រេចរបស់មហាសន្និបាតរដ្ឋសភាអាណត្តិកាលទី ៨ កិច្ចប្រជុំលើកទី ១០ នៃរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តយួន ។
ឆ្នាំ ១៩៨០ ខេត្តលង់ហោរ និង ខេត្តព្រះត្រពាំង នៅជាខេត្តមេគង្គ ( Cửu Long) តែមួយនោះ មានផ្ទៃដីទាំងអស់ ៣.៨៤៦ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា និងមានប្រជាជនទាំងអស់ ១.៤៤១.៧០០ នាក់ ដល់ឆ្នាំ ១៩៨៤ មានផ្ទៃដីសរុប ៣.៨៥៤ គីឡូម៉ែត្រក្រឡា និងមានប្រជាជនចំនួន ១.៦៨៥.៦០០ នាក់ ។
ការប្រែប្រួលភូមិសាស្ត្រក្នុងពេលដែលខេត្តព្រះ ត្រពាំង (Trà Vinh) និង ខេត្តលង់ហោរ (Vĩnh Long) នៅរួមគ្នាជាខេត្តមេគង្គ(Cửu Long) តែមួយ៖
រដ្ឋាភិបាលយួនគ្រប់សម័យកាលតែងតែផ្លាស់ប្តូរ ភូមិឈ្មោះ និងទីតាំងភូមិសាស្ត្រខ្មែរក្រោម ដើម្បីបង្វែរដានកុំឲ្យកូនចៅខ្មែរក្រោមជំនាន់ ក្រោយ បានដឹងពីប្រវត្តិនិងសាវតាររបស់ខ្លួន ។
រឿងរ៉ាវនេះ បានជានៅថ្ងៃទី ១១ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៧៧ គណៈកម្មការនៃរដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋ ប្រ ជាធិបតេយ្យយួន (Hội Đồng Chính Phủ Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa) បានចេញសម្រេចលេច 62-CP បណ្តាភូមិសាស្ត្រស្រុកនៅខេត្តលង់ហោរ និង ព្រះត្រពាំង ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលគ្នានិងមានការ ផ្លាស់ប្តូរជាលំដាប់លំដោយយ៉ាងនេះ ៖
ស្រុកកំពង់ធំ ខាងជើង (huyện Châu Thành Tây) ,ស្រុកកំពង់តែអុង(huyện Cái Nhum) និងឃុំ ទាំងពីផ្សេងទៀតនៃស្រុកផ្សារថ្មី (huyện Tam Bình) ត្រូវបានបង្កើតឲ្យទៅជាស្រុកលង់ហោរ(huyện Long Hồ) តែមួយ ។
ស្រុកផ្សារថ្មី (huyện Tam Bình) និង ស្រុក ព្រែកគោល (huyện Bình Minh) ទៅជាស្រុកផ្សារថ្មីតែមួយ (huyện Tam Bình) ។
ស្រុកកំពប់តែអុង ឫ ស្រុកតាឱន (huyện Trà Ôn) (ចោល ៣ ឃុំ) ខេត្តលង់ហោរបច្ចុប្បន្ន , ស្រុក កំពង់ស្ពាន (huyện Cầu Kè) និងឃុំទាំង ២ ផ្សេងទៀតនៃស្រុកកញ្ចោង (huyện Tiểu Cần) (ខេត្តព្រះត្រពាំង ត្រូវបានប្តូរទៅជាស្រុកកំពង់ស្ពាន (huyện Cầu Kè) តែមួយ ។
ឃុំផ្នោដូង (Xã Hiếu Tử) នៃស្រុកកញ្ចោង និងឃុំទាំង ៥ ផ្សេងទៀតនៃស្រុកកំពង់ធំខាងកើត (huyện Châu Thành ĐÔng) ត្រូវដាក់បញ្ចូល ជាស្រុកកន្លង់ (huyện Càng Long) តែមួយ ។
ឃុំទាំង ៣ នៃស្រុកកំពប់តែអុង ឫ ស្រុក តាឱន (huyện Trà Ôn) ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងស្រុកកំពង់រលេម (huyện Vũng Liêm) ។
ឃុំទាំង ៤ នៃស្រុកកំពង់ធំខាងកើត (huyện Châu Thành Đông) ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅជាមួយស្រុកផ្នោដាច់ (huyện Cầu Ngang) ។
ឃុំទាំង ៣ នៃស្រុកកញ្ចោង (huyện Tiểu Cần) ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងស្រុកថ្កូវ (huyện Trà Cú) ។
ឃុំស្មូញ (xã Long Đức) របស់ស្រុកកំពង់ធំខាងកើត (huyện Châu Thành Đông) ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងទៅរួមខេត្តព្រះត្រពាំង (Thị xã Trà Vinh) ។
ឃុំទាំង ២ នៃស្រុកកំពង់ធំខាងជើង (huyện Châu Thành Tây ) ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងទីរួមខេត្តលង់ហោរ (thị xã Vĩnh Long) ។
ឆ្នាំ ១៩៨០ ខេត្តមេគង្គ (tỉnh Cửu Long) មានទីរួមខេត្ត ២ គឺ ៖
ទីរួមខេត្តលង់ហោរ (មជ្ឈមណ្ឌលខេត្ត)
ទីរួមខេត្តព្រះត្រពាំង មាន ១០ ស្រុក គឺ៖
១.ស្រុកលង់ហោរ (Long Hồ)
២.ស្រុកកំពង់រលេម (Vũng Liêm)
៣.ស្រុកព្រែកគោល (Bình Minh)
៤.ស្រុកផ្សារថ្មី (Tam Bình)
៥.ស្រុកកំពប់តែអុង ឬ ស្រុកតាឱន (Trà Ôn)
៦.ស្រុកកន្លង់ (Càng Long)
៧.ស្រុកថ្កូវ (Trà Cú)
៨.ស្រុកផ្នោដាច់ (Cầu Ngang)
៩.ស្រុកកំពង់ស្ពាន (Câu Kè)
១០.ស្រុកកញ្ចោង (Tiểu Cần)
ថ្ងៃទី ២៩ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ ១៩៨១ រដ្ឋាភិបាល បក្សកុម្មុយនិស្តយួនបានប្តូរឈ្មោះ ស្រុកកំពង់តែ អុង (huyện Cái Nhum) ទៅជាឈ្មោះភាសាយួនមួយថ្មីទៀត ហៅថាស្រុកម៉ាំងថិត (huyện Mãng Thít) និងបានបង្កើតស្រុកថ្មីមួយទៀតចេញពីស្រុកផ្នោដាច់ (huyện Cầu Ngang) ហៅថាស្រុកមាត់សមុទ្រ (huyện Duyên Hải) ។
ថ្ងៃទី ១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៩៨៦ រដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តយួនបានដាក់បញ្ចូលស្រុកកំពង់តែអុង (Mãng Thít) ទៅជាប់នឹងស្រុកលង់ហោរ (Long Hồ) ។ ដូចនេះ ទៅរួមខេត្តព្រះត្រពាំងរបស់ខេត្តមេ គង្គ (tỉnh Cửu Long) នាពេលនោះ ឡើងទៅដល់១២ ស្រុក គឺ៖
១.ស្រុកលង់ហោរ (Long Hồ)
២.ស្រុកកំពង់រលេម (Vũng Liêm)
៣.ស្រុកព្រែកគោល (Bình Minh)
៤.ស្រុកផ្សារថ្មី (Tam Bình)
៥.ស្រុកកំពប់តែអុង ឬ ស្រុកតាឱន (Trà Ôn)
៦.ស្រុកកន្លង់ (Càng Long)
៧.ស្រុកថ្កូវ (Trà Cú)
៨.ស្រុកផ្នោដាច់ (Cầu Ngang)
៩.ស្រុកកំពង់ស្ពាន (Câu Kè)
១០.ស្រុកកញ្ចោង (Tiểu Cần)
១១.ស្រុកកំពង់តែអុង (Măng Thít)
១២.ស្រុកមាត់សមុទ្រ (Duyên Hải)
ស្វែងយល់ ពីទឹកដី ខេត្តព្រះត្រពាំង បច្ចុប្បន្ន
ផែនទីខេត្តព្រះត្រពាំង (រូបថត.PN)
ខ្លោងទ្វារវត្តពោធិសាលរាជ (កំពង់) ទីរួមខេត្តព្រះត្រពាំងទីតាំងភូមិសាស្ត្រ៖
ទិសខាងកើត និងទិសអាគ្នេយ៍ជាប់នឹងឈូងសមុទ្រចិន ប្រវែងប្រមាណ
៦៣ Km ទិសខាងលិច និងនីរតី ជាប់នឹងខេត្តឃ្លាំងដែលមាន ទន្លេបាសាក់
ជាព្រំប្រទល់ (ប្រវែងប្រមាណ ៦០ Km) ទិសខាងជើង និងពាយព្យជាប់
ព្រំប្រទល់នឹងខេត្ត លង់ហោរ ចំណែកទិសខាងជើង និងឦសានជាប់ព្រំ
ប្រទល់នឹងខេត្តកំពង់ឫស្សី ។
ផ្ទៃដី៖
ខេត្តព្រះត្រពាំង មានផ្ទៃដីសរុប 2.215,15 km²ស្មើនឹង 221.515,03 ha
(រង្វាស់ឆ្នាំ ២០០៣) ។
រដ្ឋបាលភូមិសាស្ត្រ៖
ខេត្តព្រះត្រពាំង បច្ចុប្បន្ន ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តយួនបែងចែក
ជា ៨ ស្រុក និង ខ័ណ្ឌ ក្នុងនោះរួមមាន ទីរួមខេត្ត និង ស្រុកទាំង ៧ ។ ក្នុងទី
រួមខេត្ត និង ស្រុកទាំង ៧ នេះ មាន ៩៤ ឃុំ/ សង្កាត់ និង ទីរួមស្រុក ។
ស្រុកទាំង ៧ រួមមាន៖
១.ស្រុកកន្លង់ (Càng Long)
២.ស្រុកកំពង់ធំ (Châu Thành)
៣.ស្រុកកំពង់ស្ពាន (Cầu Kè)
៤.ស្រុកកញ្ចោង (Tiểu Cần)
៥.ស្រុកថ្កូវ (Trà Cú)
៦.ស្រុកផ្នោដាច់ (Cầu Ngang)
៧.ស្រុកមាត់សមុទ្រ (Duyên Hải)
៨.ទីរួមខេត្ត (Thị Xã)
ប្រជាជន៖
យោងតាមសព្វាវចនាធិប្បាយ (Wikipedia) ជាភាសាយួន បានផ្សាយថា៖
ស្ថិតិឆ្នាំ ១៩៧១ ខេត្តព្រះត្រពាំងមានប្រជា ជន ចំនួន ៤១១.១៩០ នាក់ ។
ស្ថិតិ ឆ្នាំ ២០០០ ប្រជាជនត្រូវបានកើនឡើងដល់ ៩៧៣.០៦៥ ។
ខេត្តព្រះត្រពាំង មានប្រជាជន ចំនួន ២៩ ជនជាតិផ្សេងពីគ្នាប៉ុន្តែប្រជា
ជនដែលច្រើនជាងគេគឺ ជនជាតិយួន(Kinh) មាន ៦៩ % និង ជនជាតិ
ដើមខ្មែរក្រោមមាន ២៩ % ។ ប្រជាជនខេត្តព្រះត្រពាំង មាន ៥,៩៩ % នៃ
តំបន់វាលទំនាបទន្លេមេគង្គ (តាមជំរឿនឆ្នាំ ២០០០ នៃរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយ
និស្តយួន) ក្នុងនោះ ៨៧ % រស់នៅតាមតំបន់ជនបទ និង កំណើនប្រជា
ជននៅឆ្នាំ ២០០០ គឺ ១,៦៥ ។
តាមឯកសារជំរឿនប្រជាជន ថ្ងៃទី ០១ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៩៩៩ នៅលើទឹក
ដីខេត្តព្រះត្រពាំង មានជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមចំនួន ២៩០,៩ ពាន់នាក់ស្មើ
នឹង ៣០,១ % នៃបណ្តាជនជាតិដទៃទូទាំងខេត្ត និង ស្មើនឹង ២៧,៦ % នៃ
ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមទូ ទាំងប្រទេសវៀតណាម ។ តាមសព្វាវចនា
ធិប្បាយ (Wikipedia) ដដែលបានបញ្ជាក់ថា ខេត្តព្រះត្រពាំង គឺជា
មូលដ្ឋាននៃការរស់នៅជាយូរមកហើយរបស់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមដែលមានខឿនវប្បធម៌របស់ជនជាតិនេះជានិម្មិតរូបដូចជា ៖ ភាសា ,
អក្សរ ,មុខម្ហូប និងជាពិសេស គឺវត្តអារាមគឺជានិម្មិតរូបដ៏សំខាន់ជាងគេ ។
ខេត្តព្រះត្រពាំងពីមុនគឺជាស្រុកមួយ នៃខេត្ត លង់ហោរ ដែលគេហៅថា
ស្រុកព្រះត្រពាំង ។
ពេលដែលខ្មែរក្រោមឋិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ស្តេចយួនត្រកូល
ង្វៀង (Nguyễn) ខេត្ត ព្រះត្រពាំង គឺជាស្រុកមួយនៅក្នុងខេត្ត
ឡង់ហោរ (ត្រូវបានបង្កើតឡើងនាឆ្នាំ ១៨៣២) ។ ឆ្នាំ ១៨៧៦ បារាំង
បានចែកខេត្តលង់ហោរចេញជា ៣ និគម ឬ មណ្ឌល គឺ៖
១.លង់ហោរ
២.ព្រះត្រពាំង
៣.កំពង់ឫស្សី ។
ខេត្តព្រះត្រពាំង ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅតាមអនុក្រិត្យចុះថ្ងៃទី ២០ ខែធ្នូ
ឆ្នាំ ១៨៩៩ របស់សហភាពឥណ្ឌូចិន ឈរនៅលើមូលដ្ឋានប្តូរឈ្មោះពី
និគមទៅជាខេត្តវិញ ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី ០១ ខែមករាឆ្នាំ ១៩០០ ។ ដូច្នេះ
ខេត្តព្រះត្រពាំង គឺជាខេត្តមួយក្នុងចំណោម ២០ ខេត្តនៅកម្ពុជាក្រោមនា
ពេលនោះ ។
នៅក្នុងសម័យអាណានិគមនិយមបារាំងខេត្តព្រះត្រពាំងមាន ៨ ស្រុក ៖
១.ស្រុកកំពង់ស្ពាន
២.ស្រុកផ្នោដាច់
៣.ស្រុកកន្លង់ (ពីមុនឋិតនៅក្នុងខេត្តព្រែកឫស្សី ក្រោយមក បានដាក់
បញ្ចូលទៅក្នុងខេត្តលង់ហោរ និងបន្ទាប់មកទៀតបានដាក់បញ្ចូលទៅ ក្នុងខេត្តព្រះត្រពាំងរហូតដល់សព្វថ្ងៃ)
៤.ស្រុកកំពង់ធំ (Huyện Châu Thành)
៥.ស្រុកកញ្ចោង (Huyện Tiểu Cần)
៦.ស្រុកថ្កូវ (Huyện Trà Cú)
៧.ស្រុកត្រពាំងឈូក (Huyện Long Tòan) (ឥឡូវនេះបានក្លាយជា
ស្រុកមាត់សមុទ្រ)
៨. ស្រុកកំពប់តែអុង ឫ ស្រុកតាឪន (Trà Ôn)
(សព្វថ្ងៃ ស្រុកកំពប់តែអុង ត្រូវបាន ឋិតនៅក្នុងខេត្ត លង់ហោរ ) ។
ថ្ងៃទី ២៧ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៥១ គណៈកម្មាធិការរណសិរ្សរដ្ឋបាលភាគ
ខាងត្បូង(Ủy ban Kháng chiến Hành chính Nam Bộ) នៃរដ្ឋាភិបាល
សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតយួន (Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ) បាន
ដាក់បញ្ចូលខេត្តទាំងពីរគឺខេត្តលង់ហោរ និង ខេត្តព្រះត្រពាំង ឲ្យក្លាយ
ទៅជាខេត្តថ្មីមួយទៀត ឈ្មោះថា ខេត្តវិញត្រា ( Vĩnh Trà) ។ ពេលនោះ
ស្រុកកញ្ចោងត្រូវបានដាក់បញ្ចូលទៅក្នុងស្រុក កន្លង់ វិញ ។ ខេត្តវិញត្រា
ដែលយួនបានបង្កើតថ្មីនៅពេលនោះ ត្រូវបានតាំងនៅរហូតដល់ឆ្នាំ
១៩៥៤ ។
រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋ (Việt Nam Cộng Hòa) បានប្តូរឈ្មោះខេត្តព្រះ
ពាំង (Trà Vinh) ទៅជាខេត្តវិញបិញ (Vinh Bình) តាមសេចក្តីបញ្ជា
លេខ 143-NV របស់ប្រធានាធិបតី ចុះថ្ងៃទី ២២ ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៥៦ ។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី រដ្ឋាភិបាលរណសិរ្សរំដោះប្រជាជនយួនខាងត្បូង
(Mặt Trận Dân Tộc Giải Phóng Miền Nam Việt Nam) ដែលក្រោយ
មកបានក្លាយជារដ្ឋាភិបាលបណ្តោះអាសន្ន សាធារណរដ្ឋយួនខាងត្បូង
(Cộng Hòa Miên Nam Việt Nam) និង រដ្ឋាភិបាលសាធារណរដ្ឋប្រជាធិ
បតេយ្យយួន ខាងជើង មិនព្រមទទួលស្គាល់ឈ្មោះខេត្តវិញត្រាឡើយពួកគេនៅតែហៅឈ្មោះខេត្តព្រះត្រពាំង (Trà Vinh)ដដែល ។ នៅ
ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៩៧៦ រដ្ឋាភិបាលបក្ស កម្មុយនិស្តយួនបានរាប់បញ្ចូលខេត្ត
ព្រះត្រពាំង និង ខេត្តលង់ហោរ ឲ្យក្លាយទៅជាខេត្តមួយទៀតឈ្មោះថា
ខេត្តមេគង្គ (Cửu Long) និងរហូតដល់ថ្ងៃទី ២៦ ខែ ១២ ឆ្នាំ ១៩៩១
ត្រូវ បានបែងចែកខេត្តចេញឲ្យនៅដូចដើមវិញ ។ ពេលបានចែក
ខេត្តយើងឃើញថា ខេត្តព្រះត្រពាំង មានថ្ទៃដី ២៣៦៣,០៣ គីឡូម៉ែត្រ
ការ៉េ និង ប្រជាជនមាន ៩៦១.៦៣៨ នាក់ ដោយមានរដ្ឋបាលភូមិសាស្ត្រ
ដូចសព្វថ្ងៃនេះ ។
វត្តអារាម៖
វត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទខ្មែរក្រោម នៅខេត្តព្រះត្រពាំង មាន
១៤១ វត្ត ។
ប្រភព៖
- http://www.wikipedia.org/
- បញ្ចីវត្តខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម
- បទសម្ភាសព្រះសង្ឃនិងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមនៅខេត្តព្រះត្រពាំង
- ឯកសាររភូមិសាស្ត្រយួនផ្សាយដោយ http://www.baocantho.com.vn/
ស្វែងយល់ ពីទឹកដីខេត្តឃ្លាំង បច្ចុប្បន្ន
ព្រះវិហារវត្តឃ្លាំង ទីរួមខេត្តឃ្លាំងកុះករជាងគេបន្ទាប់ពីខេត្តព្រះត្រពាំងដែលគេបានចាត់ទុកថា មានប្រ
ជាជនខ្មែរក្រោម ប្រហែលជាជាង ៧០ ភាគរយនៃបណ្តាប្រជាជនទូ
ទាំងខេត្តមានវប្បធម៌ ប្រពៃណី ទំនៀម ទំលាប់ និង វត្តអារាម ដែល
ជាដួងព្រលឹងរបស់ជាតិខ្មែរក្រោមនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោម ។
លេខនេះ សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ សូមធ្វើការបង្ហាញ់ដល់មិត្តអ្នក
អានឲ្យបានយល់អំពីដែននៃខេត្តឃ្លាំងដូចខាងក្រោម ៖
I.ចំណុចពិសេស៖
១.ទីតាំងភូមិសាស្ត្រ៖
ខេត្តឃ្លាំងជាខេត្តមួយនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមខាងជើងជាប់ព្រំ
ប្រទល់នឹងខេត្តព្រែកឫស្សី,ទិសនិរតីជាប់ព្រំប្រទល់នឹងខេត្តពលលាវ,
ទិសឥសានជាប់ព្រំប្រទល់នឹងខេត្តព្រះត្រពាំង និងខាងត្បូងជាប់ជា
មួយឈូងសមុទ្រចិន ។
២.ភោគផលធម្មជាតិ៖
ផ្ទៃដីសរុបរួមមាន 3.223 Km2 ផ្ទៃដីកសិកម្ម 249.088 ha ផ្ទៃដីធ្វើស្រែ
188.067 ha ផ្ទៃដីសម្រាប់ ឈើឧស្សាហកម្មសរុប 20.815 ha ផ្ទៃដី
សម្រាប់ឈើ ប្រណីត 40.206 ha ផ្ទៃដីជលផលមាន 41.382 ha ផ្ទៃដី
ដែលជាព្រៃ 16.015 ha និង ផ្ទៃដីជាព្រែក ទន្លេ បឹងបួមាន 72 Km2. ។
II.ប្រជាជន៖ (ព័ត៌មានផ្លូវការរបស់រដ្ឋាភិបាលយួន)
សរុបប្រជាជនទូទាំងខេត្តមាន 1.191.300 នាក់ក្នុងនោះ ប្រុសមានចំ
នួន 580.642 នាក់ , ស្រីចំនួន 610.658 នាក់ ។ បណ្តាស្ថិតិប្រជាជន
ខាងលើក្នុងនោះប្រជាជនយួន (Kinh) មានចំនួន ៦៤ % ,ខ្មែរក្រោម
មានចំនួន ២៨ % ,ប្រជាជនចិន មាន ៨ % ។
III.រដ្ឋបាលភូមិសាស្ត្រ៖
ខេត្តឃ្លាំងបច្ចុប្បន្ន រដ្ឋាភិបាលអាណានិគមបក្សកម្មុយនិស្តយួនបានបែង
ចែក ជា ៨ ស្រុក និង ខ័ណ្ឌ ក្នុងនោះ មាន៖
ទីរួមខេត្ត និង ស្រុក ទាំង ៧ មាន៖
ស្រុក អណ្តូងទឹក (Long Phu)
ស្រុក ខ្សាច់ (Ke Sach)
ស្រុក ជ្រោយ ញ (Vinh Chau)
ស្រុក បាយឆៅ (My Xuyen)
ស្រុក កោះទុង (Cu Lao Dung)
ស្រុក កំពង់ធំ (My Tu)
ស្រុក ពងទឹក (Thanh Tri)
ក្នុងបណ្តាស្រុក និង ខ័ណ្ឌទាំង ៨ ខាងលើ នោះមាន ១០ ឃុំ/សង្កាត់,
៨ ទីរួមស្រុក និង ៨៤ ភូមិ ។ ( ប្រភព Bao Can Tho ជាភាសាយួន )
IV.វត្ត ព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរក្រោម ៖
១.វត្តខ្មែរមានចំនួន ៩២វត្ត ក្នុងនោះរួមមាន៖
ទីរួមខេត្តឃ្លាំង មាន ០៧ វត្ត
ស្រុក អណ្តូងទឹក មាន ១៤ វត្ត
ស្រុក ខ្សាច់ មាន ០៥ វត្ត
ស្រុក ជ្រោយ ញ មាន ២១ វត្ត
ស្រុក បាយឆៅ មាន ១៨ វត្ត
ស្រុក កំពង់ធំ មាន ១៦ វត្ត
ស្រុក ពងទឹក មាន ០៩ វត្ត
ស្រុក កោះទុង មាន ០១ វត្ត
២.សាលាឆទាន មាន ៣២ ។
V.រម្មណីយដ្ឋានវប្បធម៌ខ្មែរក្រោម ៖
១.វិទ្យាស្ថានពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យរងបានក្លាយទៅជាសារមន្ទីរជន
ជាតិខ្មែរខេត្តឃ្លាំង៖
មានទីតាំងឋិតនៅខាងត្បូងវត្តឃ្លាំង ទីរួមខេត្តឃ្លាំងគឺជាស្ថាបត្យ
កម្មមួយដែលបានកសាងឡើងតាមរបៀបរចនាបទ្មខ្មែរ ។
សារមន្ទីរនេះ កាលពីមុនត្រូវបានគេស្គាល់ជាសាធារណៈថា វិទ្យា
ស្ថានពុទ្ធ សាសនបណ្ឌិត្យរង នៅ ដែនដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវបាន សម្តេច
នរោត្តម សីហនុ យាងទៅ សម្ភោធកាលពីឆ្នាំ ១៩៤២ ។
ក្រោយពីបារាំងបានប្រគល់កម្ពុជាក្រោម ទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលយួនធ្វើ
អាណានិគម បន្តលើខ្មែរក្រោមនៅថ្ងៃទី ០៤ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៤៩
នោះមកទំនាក់ទំនងរវាងខ្មែរក្រោមនឹងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាត្រូវ
បានយួនកាត់ផ្តាច់បន្តិចម្តងៗ ។ កត្តានេះហើយ បានធ្វើឲ្យវិទ្យាស្ថាន
ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យរងបញ្ឈប់ដំណើរការ ។ ក្រោយមកត្រូវបានមេ
ដឹកនាំខ្មែរក្រោមក្នុងកងជួរនៃរដ្ឋាភិបាលបក្សកុម្មុយនិស្តយួន
សំណូមពរឲ្យដាក់វិទ្យាស្ថាននេះធ្វើជាសារមន្ទីរជនជាតិខ្មែរខេត្ត
ឃ្លាំងវិញដើម្បីរក្សាទុកនូវកេរដំណែលដូនតាខ្មែរក្រោមគ្រប់ជំនាន់
មានដូចជាសាស្រ្តាស្លឹករឹត, សំលៀកបំពាក់ខ្មែរពីបុរាណ, ផ្ទះខ្មែរសម័យ
បុរាណ , វត្តអារាម និងវង់ភ្លេងខ្មែរជាដើម ។
បានចូលទស្សនាសារមន្ទីរនេះ យើងនឹងបានជ្រាបនិងបានយល់ពីជីវភាព,
របៀបរបបនៃការរស់នៅរបស់ជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមនៅខេត្តឃ្លាំង ។
២.វត្តឃ្លាំង
វត្តឃ្លាំង គឺជាមជ្ឈមណ្ឌលព្រះពុទ្ធសាសនានិងវប្បធម៌ខ្មែរក្រោមមួយ
ក្នុងចំណោមវត្តខ្មែរក្រោមទាំង ៩១ វត្ត នៅខេត្តឃ្លាំងដែលមានទីតាំង
ឋិតចំកណ្តាលទីរួមខេត្ត ។
វត្តនេះ បានកសាងកាលពី គ.ស. ១៥៣៣ ដោយលោកចៅហ្វាយ
ខេត្តឈ្មោះ ពញាតាត ដែលបានតែងតាំងឡើងដោយ ព្រះបាទ
អង្គច័ន្ទ (១៥១៦_ ១៥៦៦) ។ នៅ ផ្នែកខាងជើងទីរួមខេត្តមាន
ដីផ្នោ ធំមួយកន្លែងដែល ពញាតាត និង ប្រជាជនខ្មែរក្រោមបាន
សម្រេចកសាងវត្តមួយនៅលើផ្ទៃដី ៤ ហិចតា ឲ្យឈ្មោះថា «វត្តឃ្លាំង» ។
បន្ទាប់ មក ពញាតាត និង ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម បាននិមន្តព្រះតេជ
ព្រះគុណ ព្រះនាម សុខ ព្រះជន្មាយុ ៦១ ព្រះវស្សា ដែលសាងផ្នួស
បាន ៤០ ព្រះវស្សា ហើយមានកំណើតគង់នៅវត្តហ្លួងបាសាក់ស្រុក
បាយឆៅខេត្តឃ្លាំង មកធ្វើជាព្រះចៅអធិការដំបូងបង្អស់នៅ វត្តនេះ ។
នៅពេលសង់ព្រះវិហារព្រះសង្ឃបានឲ្យជីកស្រះ ៣ គឺ ស្រះទី ១ ឋិត
នៅទិសឦសាន ស្រះទី ២ ឋិតនៅទិសខាងកើត និង ស្រះទី ៣ ឋិត
ទិសអាគ្នេយ៍ដើម្បីយកអាចម៍ដីមកធ្វើខឿនព្រះវិហារនោះ ។
ស្រះទិសខាងកើតត្រូវបានលុបជិតនៅក្នុង គ.ស.១៩៦២ ។
ព្រះវិហារវត្តឃ្លាំងមានខឿន ៣ ជាន់ ជាតំណាង ព្រះរតនត្រ័យ ។
ខឿនទី ១ មាន ខ្លោងទ្វារចំនួន ៤ ឋិតនៅទិសទាំង ៤ មានរូបយក្ស កាន់ដំបងនៅលើសសរខ្លោងទ្វារទាំងសង ខាង ។ ខាងលើខ្លោង
ទ្វារមានរូបរាហ៊ូចាប់ច័ន្ទព្រមទាំងក្បូរក្បាច់រចនាយ៉ាងប្រណីត ។
នៅលើខឿនទី ២ នៅទិសខាងលិចនិង ខាងកើតមានជណ្តើរ
ពីរៗ នៅទិសខាងត្បូង និង ខាងជើងម្ខាងមួយៗ ។ ខឿនទី ៣
ដែលជាខឿនភ្ជាប់នឹងព្រះវិហារ មាន ជណ្តើរឡើងព្រះវិហារ
ពីរនៅទិសខាងលិច និង ពីរទៀតនៅទិសខាងកើត ។ នៅខាង
ក្នុងព្រះវិហារមានព្រះពុទ្ធបដិមាទ្រង់គ្រឿង មួយ អង្គធំបិទ
មាសសន្លឹក អមដោយព្រះពុទ្ធបដិមាតូចៗជាច្រើនទៀតខ្លះទ្រង់
គង់ខ្លះទ្រង់ ឈរ និង ខ្លះទៀតទ្រង់គង់ព្រះភ្នែន ។ ទ្វារ និង បង្អួច
ទាំងអស់ឆ្លាក់ពីឈើមានក្បាច់ផ្កា ភ្ញីវល្លិ៍ក្បាច់ដកច័ន្ទ និង រូប
ទេវតា យក្សជិះសត្វ ពាហនៈ ជាដើម ។
៣.វត្តសេរីតេជោមហាទប់៖
ជាវត្តខ្មែរក្រោមមួយបានកសាង នៅក្នុងឆ្នាំ គ.ស.១៥៦៩ ឋិត
នៅក្នុងទីរួមខេត្ត ឃ្លាំង បើតាមភូមិ សាស្ត្ររដ្ឋបាលនៃរដ្ឋាភិបាល
អាណានិគមយួន ឥឡូវនេះវត្តសេរីតេ ជោមហាទប់ មានអា
ស័យដ្ឋាន លេខ ៧៣ B វិថី Lê Hồng Phong សង្កាត់ទី ៣ ខ័ណ្ឌ
ទី ៣ ទីរួមខេត្តឃ្លាំង ។
វត្តសេរីតេជោមហាទប់ គឺជារម្មណីយដ្ឋានខ្មែរក្រោមមួយដ៏មាន
ប្រជាប្រិយភាព ព្រោះវត្តនេះមាន ទេសភាពធម្មជាតិដ៏ស្រស់ត្រ
កាល និងមានសត្វជ្រឹងរាប់ពាន់ក្បាលទំនៅលើទ្រនំដើមឈើក្នុង
បរិវេណវត្តយ៉ាងកកកុញជាពិសេសរូបភាពព្រះវិហារប្រកបដោយ
ក្បូរក្បាច់រចនាខ្មែរយ៉ាងស្រស់ប្រិមប្រិយនោះបានទាក់ទាញភ្ញៀវ
ទេសចរណ៍ចូលទស្សនាកំសាន្តមិនតិចឡើយ ។
បច្ចុប្បន្ននេះ បើសិនជាយើងធ្វើដំណើរទៅ ទស្សនាវត្តសេរីតេជោ
មហាទប់នោះ យើងមិនបានឃើញព្រះវិហារទេ ព្រោះព្រះវិហារ
ដ៏មានចំណាស់សម្រាប់ព្រះសង្ឃធ្វើសង្ឃកម្មគ្រប់ពេលនិងជានិម្មិត រូបនៃវប្បធម៌របស់ខ្មែរក្រោមដ៏មានតម្លៃមួយនេះត្រូវបានឆេះដោយ
មិនដឹងមូលហេតុកាលពីរាត្រីថ្ងៃទី១៥ ខែសីហា ឆ្នាំ ២០០៧ កន្លង
ទៅនេះ ។
៤.វត្តប្រាសាទគង់៖
ជាវត្តខ្មែរក្រោមមួយមានអាយុចាស់ជាងគេនៅខេត្តឃ្លាំង គឺ
បានកសាងក្នុងឆ្នាំ គ.ស.១២២៤បច្ចុប្បន្ន វត្តនេះឋិតនៅក្នុងភូមិ
ប្រាសាទគង់ ឃុំ កំពង់ដូង (Tham Đôn) ស្រុកបាយឆៅ
( Mỹ Xuyên) វត្តប្រាសាទគង់ ត្រូវបានជនជាតិយួនស្គាល់
ជាសាធារណ៍ថា វត្តតាកយង់ (Chùa Tát Giồng) ព្រោះ ជន
ជាតិយួនគេមិនចេះនិយាយ ភាសាខ្មែរពេលបានចូលមករស់
នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមលើកដំបូងពួកគេមិនបានដឹងអ្វី ទេពេលឃើញម្ចាស់ស្រុកខ្មែរក្រោមនៅតំបន់នេះហៅថាវត្តប្រា
សាទគង់ក៏នាំគ្នាហៅតាមពីពាក្យប្រាសាទគង់ទៅជាសំនៀង
យួនថាតាកយង់ វិញ ។
៥.វត្តសិរីសុខុមស្រឡូង៖
វត្តសិរីសុខុមស្រឡូង បានកសាងនៅក្នុងឆ្នាំ គ.ស.១៨១៥ នៅ
ភូមិស្រឡូង ឃុំជ្រោយទឹម ស្រុកបាយឆៅ ។ វត្តនេះ ជនជាតិយួន
និយមហៅថាវត្តជូសាឡូង (Chua Salon) ឬ ជួចែនកេវ(Chua Chen
Kieu) មានន័យថា វត្តចានអម្បែង ព្រោះ ជនជាតិយួនបានឃើញ
ចានអម្បែងជាច្រើនត្រូវ នបិទនៅតាមជញ្ជាំងព្រះវិហារធ្វើជាលម្អ ។
ធ្វើដំណើរដល់វត្តនេះ យើងឃើញមានខ្លោងទ្វារកំពូល ៣ តាម
លំនាំប្រាសាទ អង្គរវត្តមានឆ្លាក់អក្សរឈ្មោះវត្តជាពីរភាសា
ថា«វត្តសិរីសុខុមស្រឡូង»និងជាភាសា យួន ថា ( Chùa
Salon «Chén Kiểu» )។
ពេលបានចូលទៅខាងក្នុងបរិវេណវត្តយើងនឹងបានឃើញនូវ
ទីធ្លាដ៏ទូលាយនិងបានរៀបចំយ៉ាងមានសណ្តាប់ធ្នាប់ដោយព្រះ
សង្ឃបានបោសសម្អាតនិងថែរក្សាជាប្រចាំ ។
ក្រៅពីរម្មណីយដ្ឋាន ដែលបានរៀបរាប់មកនេះនៅមានរម្មណីយដ្ឋាន
ជាច្រើន ទៀតជាកេរមរតករបស់ដូនតាខ្មែរក្រោមហើយទីតាំងទាំង
នោះបានផ្តល់ផលប្រយោជន៍ទៅឲ្យរដ្ឋាភិបាលយួនមួយថ្ងៃៗ មិនតិច
ទេនូវប្រាក់ចំណូលដែលទទួលបានពីភ្ញៀវទេសចរណ៍បរទេសដែល
គេបានទៅកំសាន្ត ។
VI.វិស័យសិក្សាអប់រំ៖
ការសិក្សាជាភាសាខ្មែរនៅកម្ពុជាក្រោម ដែលព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមកំពុង
តែសិក្សារាល់ថ្ងៃបានបន្តិចបន្តួចនោះ មិនមែនជាការផ្តល់ឲ្យដោយ
រដ្ឋាភិបាលអាណានិគមយួននោះទេ គឺបានដោយការខិតខំប្រឹងប្រែង
ក្នុងការៗពារពង្រឹងពង្រីកនិងការលះបង់ដ៏ធំធេងរបស់ព្រះសង្ឃ
និងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមគ្រប់កាលការសិក្សារៀនសូត្រអំពីអក្សរ
សាស្រ្ត ខ្មែររបស់ព្រះសង្ឃនិងជនជាតិដើមខ្មែរក្រោមនៅទឹកដី
ខេត្តឃ្លាំងបច្ចុប្បន្នមានពីរផ្នែកគឺ៖
ទី១៖ គឺសិក្សាផ្នែកធម្មវិន័យនៅតាមវត្តនានា
ទី២៖ សិក្សាផ្នែកបាលីនៅសាលាមធ្យមសិក្សាបំពេញវិជ្ជា
បាលីភាគខាងត្បូង ខេត្តឃ្លាំង ដែលភាសា យួន ហៅថា ( Trường
Bổ Túc Văn Hóa Pali Trung Cấp Nam Bộ tỉnh Sóc Trăng ) ។
ការសិក្សានៅតាមវត្តអារាមផ្នែកធម្មវិន័យនេះមាន ៣ ថ្នាក់ គឺ៖
ថ្នាក់ដំបូង ហៅថា «ថ្នាក់ត្រី» វិញ្ញាសានៅក្នុងកម្មវិធីសិក្សាមាន ៧ គឺៈ
ពុទ្ធប្បវត្តិ ( ប្រវត្តិព្រះពុទ្ធសមណគោត្តម )
សាមណេរវីន័យ ( វិន័យរបស់សាមណេរ )
ប្រជុំកងធម៌ (ថ្នាក់ត្រី)
សរសេរតាមអានភាសាខ្មែរ
វេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរ
តែងសេចក្តីភាសាខ្មែរ និង ភាសាយួន
គណិត (ថ្នាក់ទី ៣ ភាសាយួន)
ថា្នក់ទីពីរ ហៅថា «ថ្នាក់ទោ» កម្មវិធីសិក្សា មាន ៧ វិញ្ញសា គឺ៖
អនុពុទ្ធប្រវត្តិ (ប្រវត្តិអគ្គសាវគ្គរបស់ព្រះពុទ្ធ)
ប្រជុំកងធម៌ (ថ្នាក់ទោ)
ព្រះវិន័យក័ណ្ឌ
សរសេរតាមអានភាសាខ្មែរ
វេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរ
តែងសេចក្តីភាសាខ្មែរ និង ភាសាយួន
គណិត ( ថ្នាក់ទី ៤ ភាសាយួន )
ថ្នាក់បញ្ជប់ហៅថា « ថ្នាក់ឯក » កម្មវិធីសិក្សាមាន ៧ វិញ្ញាសា គឺ៖
អវិទូរេនិទាន ( ប្រវត្តិព្រះពុទ្ធ ២៥ ព្រះអង្គ )
ព្រះអភិធម្ម
ព្រះវិន័យក័ណ្ឌ
សរសេរតាមអានភាសាខ្មែរ
វេយ្យាករណ៍ភាសាខ្មែរ
តែងសេចក្តីភាសាខ្មែរ និង ភាសាយួន
គណិត (ថ្នាក់ទី ៥ ភាសាយួន) ។
ព្រះសង្ឃដែលបានរៀនចប់ទាំង ៣ ថ្នាក់នេះ ត្រូវបានមតិ
សាធារណៈទទួលស្គាល់ក្រៅផ្លូវការ ថា ស្មើនឹងកម្រិតបឋម
សិក្សាផ្លូវលោកជាភាសាយួន គឺថ្នាក់ទី ៥ ។
ចំណែកការសិក្សាអក្សរសាស្ត្រខ្មែរនៅសាលាបំពេញវិជ្ជាមធ្យម
សិក្សាបាលី ភាគ ខាងត្បូង ដែលជា អតីតសាលាបាលីជាន់
ខ្ពស់ខេត្តឃ្លាំងមានទីតាំងនៅក្នុងវត្តឃ្លាំង ទីរួមខេត្តឃ្លាំង នោះ
បច្ចុប្បនគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សារបស់ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោមនៅគ្រប់ ខេត្តដែលបាននិមន្តទៅគង់នៅដើម្បីបន្តការសិក្សា ។ កម្មវិធី
សិក្សានៅក្នុងសាលានេះ ទូទៅគឺសិក្សាខាងផ្លូវលោកជាភាសា
យួនចំណែកភាសាបាលីនិងភាសាខ្មែរគឺជាការសិក្សាបន្ទាប់
បន្សំបណ្ណោះ ។ ចំពោះកាលបរិច្ឆេទនៃការសិក្សាមួយថ្ងៃ ៨
ម៉ោង ពេល ព្រឹក ៤ ម៉ោង និង ពេលល្ងាច ៤ ម៉ោង ។ ព្រះសង្ឃ
ដែលបានចូលសិក្សានៅសាលានេះត្រូវចំណាយពេល ៤ ឆ្នាំ
ទើបបានបញ្ចប់ថ្នាក់ ហើយត្រូវបានក្រសួងអប់រំយុវជន និង
បណ្តុះបណ្តាលប្រទេសយួនទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការថា មាន
កម្រិតស្មើនឹង មធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ( ថ្នាក់ទី ១២ ផ្លូវលោក
ជាភាសាយួន) ។
ព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោម ដែលបានចូលសិក្សានៅសាលានេះ
ឆ្នាំដំបូង ត្រូវបាន សិក្សាវិញ្ញាសាផ្លូវលោកជាភាសាយួន
នៃថ្នាក់ ទី ៦ និង ទី ៧ ដូចជា វិញ្ញាសាគណិត (Đại Số) ,
រូបវិទ្យា (Vật Lí) , ប្រវត្តិសាស្ត្រយួន ( Lịch Sử ), អក្សរ
សាស្ត្រយួន ( Văn Học ) , ភូមិសាស្ត្រយួន (Địa Lí) និង
គិមីសាស្ត្រ (Hoá Học) ជាដើម ។ ចំណែក ភាសាបាលីមួយ
សប្តាហ៍សិក្សាបាន ២ ម៉ោងគត់ គឺរៀនវិញ្ញាសាប្រែលោត
ប្រយោគមង្គលត្ថទីបនី ភាគ ១ ។ វិញ្ញាសាភាខ្មែរក៏មួយសប្តាហ៍
រៀនបាន ២ ម៉ោងដែរ គឺរៀនវេយ្យាករណ៍ខ្មែរ ។ ឈានចូល
ការសិក្សា ឆ្នាំទីពីរ ទីបី និង ទីបួន កម្មវិធីសិក្សាដូច គ្នានឹងឆ្នាំដំបូងដែរគ្រាប់តែឆ្នាំទីពីរគេបានដាក់បញ្ជូលវិញ្ញាសាផ្លូវ
លោកជាភាសាយួន ថ្នាក់ ទី ៨ និង ទី ៩ ,ឯភាសា បាលីសមណ
សិស្សត្រូវប្រែលោតប្រយោគវិញ្ញាសាមង្គលត្ថទីបនី ភាគ ២ និង
ភាសាខ្មែរបន្តរៀនវេយ្យាករណ៏ខ្មែរដដែល ។ ចូលឆ្នាំទីបី នៃការ
សិក្សាសមណសិស្សត្រូវបានរៀនវិញ្ញាសាផ្លូវលោកជាភាសា
យួនថ្នាក់ ទី ១០ និង ទី ១១ , ឯភាសាបាលី សមណសិស្ស
ត្រូវប្រែលោតប្រយោគវិញ្ញាសា មង្គលត្ថទីបនី ភាគ ៣ និង
ភាសាខ្មែរត្រូវបានបញ្ចប់ វិញ្ញាសាវេយ្យាករណ៍ខ្មែរ ។ ឆ្នាំទីបួន
ដែលជាឆ្នាំបញ្ចប់ត្រូវបានសិក្សាភាសាយួនថ្នាក់ទី ១២ និង
បាលី ត្រូវបានបញ្ចប់ កម្ម វិធីប្រែលោតប្រយោគ មង្គលត្ថទីបនី
ភាគ ៤ (ភាគបញ្ចប់) និង វិញ្ញាសាភាសាខ្មែរ ត្រូវបានរៀនអំពី
សិល្បៈតែងកំណាព្យ ។ សាលាបំពេញវិជ្ជាមធ្យមសិក្សា
បាលីភាគ ខាងត្បូង ឬ សាលាបាលីជាន់ខ្ពស់ខេត្តឃ្លាំង នេះ
ត្រូវបានបង្កើតឡើងឆ្នាំ ១៩៩២ ។ បច្ចុប្បន្ន មានព្រះតេជព្រះគុណ
យឿង ញើង ព្រះចៅអធិការវត្តព្រែកអណ្តើក និងជាប្រធាន
សមាគមព្រះសង្ឃសាមគ្គីស្នេហាជាតិខេត្តឃ្លាំងជាចាងហ្វាង
ព្រះតេជព្រះគុណ តាំង ណោ ព្រះចៅធិការវត្តឃ្លាំងជាចាងហ្វាងរង ។
សូមបញ្ជាក់ថា កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី ០៨ ខែកម្ភៈឆ្នាំ ២០០៧ មានព្រឹត្តិការណ៍ ជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយសម្រាប់ខ្មែរក្រោម នៅដើមសតវត្សរ៍ ទី ២១
និង ដើមសហវត្សរ៍ ទី ៣ នេះ ដោយមានសមណសិស្សនៃ
សាលានេះជាង ២០០ អង្គ បាននាំគ្នាចេញធ្វើ បាតុកម្ម
ដោយអហិង្សា នៅមុខមន្ទីរនគរបាលយួនខេត្តឃ្លាំង ដើម្បី
ទាមទារសិទ្ធិសេរីភាព។ ការធ្វើបាតុកម្មនោះត្រូវបានមតិសា
ធារណៈដឹង ថា ព្រោះរដ្ឋាភិបាលយួនហាម សមណសិស្ស
និមន្តចេញទៅបិណ្ឌបាត្រ ។ ក្រោយការធ្វើបាតុកម្មនេះមាន
សមណសិស្ស ៥ អង្គ ត្រូវបានចាប់ផ្សឹកទាំងកម្រោលនិងដាក់
ពន្ធនាគាររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ នេះព្រមទាំងសមណជាច្រើន
អង្គទៀតត្រូវបានចាប់ផ្សឹកនិង បានបញ្ឈប់ការសិក្សា ផងដែរ ។
ក្រៅពីការសិក្សាអក្សរសាស្ត្រខ្មែររបស់ព្រះសង្ឃផ្នែកធម្មវិន័យ
និងបាលីនៅតាម វត្តអារាមនានាយើងក៏ឃើញមានចលនា
បង្រៀនអក្សរខ្មែររបស់ព្រះសង្ឃនៅតាមវត្តអារាមនានាដល់
កូនចៅខ្មែរក្រោមរយៈពេល ៣ ខែ (ពេលវិស្សមកាលពីសាលា
រៀនជាភាសាយួន) ផងដែរ ។ កុមារខ្មែរក្រោមដែលបានចូល
រៀនអក្សរខ្មែរដំបូងត្រូវបានព្រះសង្ឃបង្រៀនឲ្យចេះអាន និង
ចេះសរសេរសិន។
កម្មវិធីអានអក្សរខ្មែរនេះត្រូវបានព្រះសង្ឃខ្មែរបង្រៀនឲ្យអាន
មាន ៣ ថ្នាក់ គឺថ្នាក់ទី ១ ប្រកបតួអក្សរគ្មានតម្រួតជើង ។ ថ្នាក់
ទី ២ ប្រកបអក្សរតម្រួតជើង ហើយថ្នាក់ទាំងពីរនេះត្រូវបានបន្ថែម
វិញ្ញាសា សរសេរអក្សរផ្ចង់មួយទៀត ។ថ្នាក់ទី ៣ ត្រូវ បានព្រះ
សង្ឃបង្រៀនឲ្យអានអត្ថបទនិងសរសេរតាមសូត្រជាភាសាខ្មែរ ។
ក្រៅពីបង្រៀនឲ្យចេះអាន ចេះសរសេរក៏មានបង្រៀនវិញ្ញាសា លេខ
និងចំណោទផងដែរ ។
VII_ពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិ និង សាសនា៖
ពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិ និង សាសនាត្រូវដូចជាបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី
បុណ្យសែន ដូនតា (បុណ្យភ្ជំ បិណ្ឌនៅប្រទេសកម្ពុជា) និងបុណ្យ
កឋិនទានជាដើមត្រូវបាន ខ្មែរ ក្រោមនៅកម្ពុជាក្រោមឯកភាព
ប្រារព្ភចំរដូវកាលតែមួយ ។
ក_បុណ្យអកអំបុក ប្រណាំងទូក ង និងសំពះ ព្រះខែ ៖
ចំពោះពិធីប្រណាំងទូក ង វិញ ត្រូវបានចាប់ ប្រណាំងពីថ្ងៃទី
១២/១៣/១៤ កើត ខែកត្តិក ជារៀង រាល់ឆ្នាំ ដោយមានទូក ង
ជាង ៤០ មកពីវត្តនានា ទូទាំងខេត្ត ។ ពិធីនេះត្រូវបានរៀបចំឡើង
យ៉ាង គគ្រឹកគគ្រេងអ្នកទស្សនាទាំង ខ្មែរ និង យួន ផងរាប់ពាន់
នាក់មកពីនានាខេត្តនៅកម្ពុជាក្រោម ។
ចំពោះពិធីអកអំបុក និងសំពះព្រះខែត្រូវបាន ប្រារព្ភឡើងជារៀង
រាល់ឆ្នាំនៅថ្ងៃ ១៥ កើត ខែកត្តិកនៅតាមវត្តអារាមនិងគេហដ្ឋាន ។
ខ_ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីនិងបុណ្យសែនដូនតា (បុណ្យភ្ជំបិណ្ឌ)៖
ការប្រារព្ភពិធីបុណ្យនេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើងតាមកាលវេលាដូចជានៅ
ប្រទេស កម្ពុជាដែរ គឺខ្មែរក្រោមបានយកថ្ងៃ ខែ ធ្វើបុណ្យទៅតាម
មហាសង្ក្រាន្តនិងប្រតិទិនដែលបានបោះពុម្ភចេញពីប្រទេសកម្ពុជា ។
គ_បុណ្យកឋិនទាន៖
នៅបណ្តាខេត្តផ្សេងៗ ត្រូវបានប្រារព្ភទៅតាមពុទ្ធានុញ្ញាត គឺអាច
ធ្វើបុណ្យបាន ២៩ ថ្ងៃចាប់ពីថ្ងៃដែលព្រះសង្ឃចេញវស្សាទៅ ។
តែចំពោះខេត្តឃ្លាំងវិញត្រូវបាន រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមបំរាមធ្វើ
ទៅតាម វិន័យព្រះពុទ្ធសាសនា គឺឲ្យព្រះសង្ឃខ្មែរក្រោម ទាំង ៩២វត្តក្នុងខេត្តប្រារព្ភបុណ្យកឋិនតែមួយថ្ងៃជាមួយ គ្នា ។ បច្ចុប្បន្ននេះ
ក្រោយពីព្រឹត្តិការណ៍បាតុកម្មរបស់សមណសិស្ស សាលាមធ្យម
សិក្សាបំពេញវិជ្ជាបាលីភាគខាងត្បូងខេត្តឃ្លាំងនៅថ្ងៃទី ០៨ កុម្ភៈ ឆ្នាំ
២០០៨ ដើម្បីទាមទារសិទ្ធិ សេរីភាពនោះមក យើងទទួលបានដំណឹង
ថាមានការកែប្រែឲ្យធ្វើទៅតាមវិន័យនៅក្នុងព្រះពុទ្ធសាសនាវិញហើយ ៕
ប្រភព៖សារព័ត៌មាន ព្រៃនគរ
0 comments:
Post a Comment